Po rocznej przerwie Instytut Pileckiego znowu honoruje Polaków

28 października w Biedaczowie koło Leżajska upamiętniony zostanie Jakub Tokarz, zamordowany przez Niemców za pomoc żydowskiej rodzinie Rimler. Uroczystość ta zostanie zorganizowana w ramach programu „Zawołani po imieniu”.

Poprzednia uroczystość odbyła się mniej więcej rok temu, krótko przed powołaniem na stanowisko szefa tego instytutu prof. Krzysztofa Ruchniewicza. Jego oponenci zarzucali mu, że zamroził ten program, chociaż on sam temu zaprzeczał.

Zapowiedź powrotu do upamiętniania obywateli II Rzeczypospolitej, zamordowanych za pomoc osobom narodowości żydowskiej podczas II wojny światowej, zapowiedział w wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” nowy szef Instytutu Pileckiego dr Karol Madaj.

Historia ludzi, o których pamięć nie zniknie

Madaj przypomniał, że realizacja tego programu wynika z ustawy, „ale nie ona jest najważniejsza, a historie ludzi”. – Upamiętnienie – pomnik postawiony w ramach programu „Zawołani po imieniu” – powoduje, że w lokalnej społeczności taka historia nie ginie, lecz żyje. Bo jeżeli się czegoś nie wspomina, to pamięć znika – mówił nam. Dodał: – Ten projekt będzie kontynuowany właśnie dlatego, że jest potrzebny społecznościom lokalnym, budowaniu świadomości historycznej Polaków. Ale nie może być on realizowany w izolacji od rzetelnych badań. Błędy, pośpiech w prowadzonych kwerendach, robienie upamiętnienia na siłę nie służą dobrze projektowi. Zatem istotne są rzetelne badania i duże wyczucie. Podkreślanie wyłącznie heroizmu etnicznych Polaków może być przeciwskuteczne. Powinno się także mówić o żydowskich ofiarach, które nierzadko same były bohaterami. Żydzi też byli obywatelami Polski i należy im się pamięć. Należy też mówić o tym, kto ich wydawał. Dlatego ten projekt musi być prowadzony w poszanowaniu pamięci wszystkich ofiar, w kontakcie z gminą żydowską. Tym bardziej że Żydzi przeważnie ginęli razem z „Zawołanymi” i niekiedy ich ciała zasypywano w tych samych dołach.

Czytaj więcej

Polityka

Nowy dyrektor Instytutu Pileckiego: Chcę uspokoić sytuację

Polityka pamięci powinna działać w spokoju, a nie w wojnie i w pożarach – mówi Karol Madaj, p.o....

28 października uroczystość odbędzie się w Biedaczowie koło Leżajska. O godz. 11 zaplanowana jest msza święta w Kościele Rzymskokatolickim pw. Matki Bożej Pocieszenia w Gwizdowie, a o 12.30 odsłonięcie pomnika i złożenie kwiatów przed Szkołą Podstawową im. św. Jana Kantego w Biedaczowie.

– Chcemy upamiętnić historię dwóch rodzin – polskiej i żydowskiej. W maju 1942 r. do gospodarstwa Jakuba Tokarza w Biedaczowie przyszedł Hersz Rimler z żoną Itą i trzema córkami Rachelą, Chaną i Adelą. Jakub i Maria Tokarzowie dali schronienie wyjętym spod prawa sąsiadom. Na skutek donosu wszyscy Rimlerowie oraz Jakub Tokarz zostali aresztowani i zabici. Jakub Tokarz osierocił sześcioro dzieci: Franciszka, Józefa, Anielę, Jana, Katarzynę i Agnieszkę – opisuje Karol Madaj.

Co zdarzyło się we wsi Biedaczów?

Z folderu edukacyjnego przygotowanego przez Instytut Pileckiego wynika, że w czasie niemieckiej okupacji Jakub Tokarz wraz z żoną Marią i sześciorgiem dzieci prowadzili gospodarstwo rolne w Biedaczowie. Znali się z Rimlerami. Hersch Rimler pracował jako holewkarz w pobliskiej Żołyni. Niemcy w tej miejscowości utworzyli getto, a jego opuszczenie w myśl obowiązującego prawa karane było śmiercią. Jakub ukrył całą swoją rodzinę na strychu w budynku gospodarczym. Niedługo później Ita i Adela opuściły domostwo, szukając schronienia w innym miejscu. Pozostała trójka ukrywała się w zabudowaniach gospodarczych.

Czytaj więcej

Społeczeństwo

Miał powstać oddział Muzeum Historii Polski o ratowaniu Żydów. Ale środków brak

Centrum Informacji i Edukacji o Polakach Ratujących Żydów nie będzie działało, ale też nie zostan...

Na początku czerwca 1942 r. jeden z mieszkańców wsi poinformował przejeżdżających przez miejscowość niemieckich żandarmów, że u Tokarza ukrywają się Żydzi. Do gospodarstwa przybyło dwóch niemieckich żandarmów z Leżajska. Jeden z nich przeszukiwał dom, drugi zabudowania gospodarcze. W stodole natknęli się na ukrywających się Żydów.