SN: Opieka nad bliskim to moralny obowiązek rodziny

To sedno piątkowej uchwały trzech sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego.

Kwestia ta wynikła w sprawie, w której matka dorosłego, upośledzonego i całkowicie ubezwłasnowolnionego syna wystąpiła do sądu o przyznanie jej 700 zł miesięcznego wynagrodzenia za opiekę nad nim. Zajmuje się ona synem z dużym oddaniem, co uniemożliwia jej podjęcie pracy. I chociaż otrzymuje comiesięczny zasiłek pielęgnacyjny, rentę syna i dodatek rehabilitacyjny oraz 400 zł alimentów od ojca syna, środki te nie są dla tej rodziny wystarczające. Nie mówiąc o tym, że musiała się wyrzec własnych aspiracji.

Czytaj więcej

Niepełnosprawni

Dwa projekty w sprawie asystentów osób z niepełnosprawnościami. Czym się różnią?

Osoby z niepełnosprawnością od lat apelowały o przepisy zapewniające im asystentów. Teraz są dwa...

Opieka nad niepełnosprawnym pełnoletnim dzieckiem a obowiązek alimentacyjny

Sąd Rejonowy w Pile oddalił jej wniosek. Wskazał, że wspieranie syna ze znaczącą niepełnosprawnością czyni zadość zasadom współżycia społecznego i wypełnia jej obowiązek alimentacyjny.

Rozpatrując apelację matki poznański Sąd Okręgowy powziął wątpliwości, które zawarł w pytaniu prawnym do SN: Czy matce pełnoletniego i ubezwłasnowolnionego całkowicie syna, wobec którego spoczywa na niej obowiązek alimentacyjny, może być przyznane - na podstawie art. 162. kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - wynagrodzenie za sprawowanie opieki, mimo wyłączenia w par. 2 tego artykułu, że wynagrodzenia nie przyznaje się, gdy sprawowanie opieki czyni zadość zasadom współżycia społecznego?

Zgodnie z art. 162 k.r.i.o. sąd opiekuńczy przyznaje opiekunowi za sprawowanie opieki na jego żądanie stosowne wynagrodzenie okresowe albo jednorazowe, jednak par. 2. stanowi, że wynagrodzenia tego nie przyznaje się, jeżeli nakład pracy opiekuna jest nieznaczny lub gdy sprawowanie opieki jest związane z pełnieniem funkcji rodziny zastępczej albo czyni zadość zasadom współżycia społecznego.

Czytaj więcej

W sądzie i w urzędzie

Koniec z prawnym ubezwłasnowolnianiem osób. Jest projekt

Sądowe ubezwłasnowolnienie mają zastąpić instrumenty wspieranego podejmowania decyzji przez osoby...

Zasady współżycia społecznego i roszczenie rodzica

I na tych zasadach współżycia społecznego skupił się spór.

Drugim uczestnikiem sprawy jest Gmina Piła, która wniosła o oddalenie żądania wnioskodawczyni, a na posiedzeniu SN nie było żadnej ze stron. Po zreferowaniu sprawy SN podjął uchwałę, że wynagrodzenie za sprawowanie opieki prawnej nad ubezwłasnowolnionym dzieckiem co do zasady nie przysługuje rodzicom, na których spoczywa obowiązek alimentacyjny wobec tego dziecka.

Jak wskazał w uzasadnieniu uchwały sędzia Dariusz Dończyk, art. 162 par. 2 k.r.i.o. odnosi się przede wszystkim do opieki prawnej osoby najbliższej. Żądania matki dotyczyły w pierwszej kolejności obowiązków alimentacyjnych, a te spoczywają głównie na rodzicach lub innych osobach najbliższych.

Problem odpłatności za opiekę nad bliskimi nie jest nowy. Trzy lata temu RPO apelował do ministra sprawiedliwości o zmianę prawa, aby art. 162 k.r.i.o. aby nie wykluczał osób bliskich podopiecznych z kręgu uprawnionych do wynagrodzenia za opiekę.