Rodzice nastolatka nie zawsze odpowiedzą za szkodę wyrządzoną przez dziecko

Tak wynika z wyroku Sądu Rejonowego w Strzelcach Opolskich (sygn. akt I C 271/11).

Jazda bez trzymanki

Właściciel forda domagał się odszkodowania za zniszczenia samochodu spowodowane kolizją z rowerzystą. Z pozwem do sądu wystąpił solidarnie przeciwko małoletniemu sprawcy jak i  jego rodzicom. Uważał bowiem, że ci ostatni dopuścili się zaniedbań w nadzorze rodzicielskim nad synem, czego skutkiem była kolizja.

Chłopak pojechał rowerem na zakupy, po które wysłała go matka. Wracając nie trzymał kierownicy, bo w jednej ręce miał torbę z zakupami, a w drugiej pieniądze. Kierownicę złapał dopiero podczas nieprawidłowo wykonanego manewru wymijania forda, który akurat skręcał z naprzeciwka.  Było jednak za późno – rower nastolatka uderzył w bok samochodu od strony kierowcy powodując uszkodzenie przedniego lewego błotnika auta oraz pogięcie widełek roweru. Żadnych obrażeń nie odnieśli ani rowerzysta ani kierowca forda. Wezwana na miejsce policja ustaliła, że wyłączną winę za kolizję ponosi rowerzysta.

Kalkulacja kosztów naprawy zamówiona przez właściciela samochodu u autoryzowanego dealera zamknęła się kwotą ponad 6 tys. zł brutto, jednak powołany biegły wskazał, że nie wszystkie podane przez powoda uszkodzenia mogły pochodzić od zderzenia z rowerzystą, lecz musiały istnieć wcześniej. Dlatego, zdaniem biegłego, rozmiar szkody wynosi nie 6 tys. zł, lecz 2.330,08 zł. Poszkodowany obniżył żądanie zapłaty w pozwie do 2500 zł.

Rodzice nastolatków odpowiadają różnie

Głównym elementem sporu było jednak ustalenie, z czyjej winy doszło do zdarzenia. Właściciel forda uważał, że wina obarcza zarówno sprawcę jak i jego rodziców. Rodzice z kolei nie czuli się winni. W swoich zeznaniach dążyli też do uwolnienia od odpowiedzialności ich syna, przerzucając ją na powoda.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego sąd uznał, że o winie kierowcy forda nie ma mowy. Skupił się na ustaleniu, czy za zdarzenie, którego sprawcą był małoletni odpowiedzialność winni ponieść także jego rodzice, czy wyłącznie sam małoletni, czy też może zarówno on  jak i jego rodzice.

Zgodnie z art. 426 k.c. małoletni, który nie ukończył lat trzynastu, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę. Jednocześnie art. 427 kodeksu cywilnego (k.c.), mówi, iż kto z mocy ustawy lub umowy obowiązany jest do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy przypisać nie można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru.

Jednak zdaniem sądu nawet trzynastolatek powinien być traktowany jak osoba niepoczytalna, jeśli nie ma jeszcze dostatecznego rozeznania i odbiega od normy rozwoju umysłowego. O możliwości egzekwowania od niego pełnej cywilnoprawnej odpowiedzialności za wyrządzone szkody decyduje natomiast fakt osiągnięcia dostatecznego stopnia dojrzałości w zakresie rozeznania, swobodnej decyzji i jej wyrażania.

- Specyficzna sytuacja powstanie, gdy szkodę wyrządzi małoletni powyżej 13 lat, działający z rozeznaniem. W takiej sytuacji osoby, pod których nadzorem małoletni się znajduje, nie mogą – obok małoletniego – odpowiadać na podstawie art. 427 k.c., a domniemanie winy w nadzorze nie ma do nich zastosowania - przypomniał sąd.

Stwierdził, że w takiej sytuacji osoby, pod których nadzorem małoletni się znajduje, mogą  odpowiadać za naruszenie ciążących na nich obowiązków nadzoru, ale na zasadach ogólnych przewidzianych w art. 415 k.c. Ponieważ jednak do takiej odpowiedzialności nie ma zastosowania domniemanie winy, do jej powstania konieczne jest udowodnienie konkretnego naruszenia obowiązków nadzoru oraz istnienia związku przyczynowego pomiędzy tym uchybieniem a powstaniem szkody.

Nie da się wciąż chodzić za dzieckiem

Sąd ustalił, że sprawca kolizji miał w chwili zdarzenia 13 lat i trzy tygodnie. Nie ma problemów z nauką w gimnazjum, nie sprawia też problemów wychowawczych. Choć nie posiada karty rowerowej, to ukończył wcześniej kurs uprawniający do przystąpienia do egzaminu na taką kartę. Poza tym rowerem jeździł od wielu lat, a wiedzę o zasadach ruchu drogowego przekazywał mu ojciec. Dlatego zdaniem sądu nastolatek miał  w chwili zdarzenia odpowiednie rozeznanie i świadomość podejmowanych decyzji.