Prof. Hofmański: Osoby objęte nakazami nigdzie nie mogą czuć się bezpiecznie

Międzynarodowy Trybunał Karny wydał nakaz aresztowania prezydenta Rosji Władimira Putina oraz komisarz ds. dzieci Marii Lwowej-Biełowej w związku z podejrzeniem o popełnienie zbrodni wojennych w Ukrainie. Czy decyzja zapadła jednomyślnie? I co o niej przesądziło?

Nie mogę zdradzić więcej szczegółów poza tym, że taka decyzja rzeczywiści zapadła. To Izba Przedsądowa zdecydowała, że nakazy aresztowania pozostają tajne. I to ona podjęła decyzję w tej sprawie. Ujawniono jedynie sam fakt wydania nakazów, nazwiska osób nimi objętych, zarzucane podejrzanym zbrodnie oraz formy ich popełnienia.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Wojciech Tumidalski: Haga pokazuje Putinowi, że nie może spać spokojnie

Nakaz aresztowania Władimira Putina udowadnia, że niezależnie, czy powstanie specjalny trybunał do osądzenia rosyjskiej agresji na Ukrainę, widać już jasno, kogo wolny świat uznaje za ofiarę, a kogo za zbrodniarza. Oraz że Putin tej wojny nie wygra.

Jak bardzo ta decyzja ogranicza działalność Władimira Putina?

W sensie prawnym ogranicza jego działalność bardzo poważnie. Wszystkie państwa świata, które ratyfikowały Statut Rzymski, a jest ich 123, mają prawny obowiązek współpracy z MTK. Jeśli na ich terenie Putin się pojawi, to mają prawny obowiązek jego aresztowania i przekazania Trybunałowi.

Na terenie jakich krajów nakaz działa?

Nakaz ma charakter uniwersalny. Państwa, które muszą działać, to jedno, pozostałe natomiast mogą zaofiarować Trybunałowi współpracę, chociaż nie mają takiego obowiązku w sensie prawnym. W konsekwencji, osoby objęte nakazami aresztowania w zasadzie nigdzie nie mogą czuć się bezpiecznie.

Jakie są podstawy prawne i dowody oskarżenia Putina o zbrodnie wojenne?

Materiał dowodowy, na którym oparto nakazy, nie jest mi znany. Jak wspomniałem, nakazy te są objęte klauzulą tajności. Jest jednak oczywiste, że zarzuty przedstawione przez prokuratora wraz z przedłożonymi dowodami zostały przez sędziów uznane za wystarczające, aby w sposób uzasadniony podejrzewać, że doszło do popełnienia przynajmniej jednej ze zbrodni przewidzianych w Statucie Rzymskim. Statut ten, podobnie jak krajowe kodeksy karne, zawiera szczegółowe definicje zbrodni objętych jurysdykcją Trybunału oraz zasady odpowiedzialności karnej za ich popełnienie.

Czytaj więcej

Konflikty zbrojne

Jest nakaz aresztowania Władimira Putina. Wydał go Międzynarodowy Trybunał Karny

Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze w związku z sytuacją na Ukrainie wydał nakazy aresztowania dwóch osób: Władimira Putina i Marii Lwowej-Biełowej.

Czy MTK ma jakąkolwiek możliwość egzekwowania nakazu aresztowania Putina?

Międzynarodowy Trybunał Karny nie ma swojego własnego aparatu wykonawczego. W konsekwencji, orzeczenia wydane przez Trybunał wykonywane są przez państwa będące stronami Statutu Rzymskiego. Dotyczy to zarówno wyroków, jak i orzeczeń wydawanych w toku postępowania, takich jak wnioski o przekazanie dowodów lub nakazy aresztowania.

Władze Federacji Rosyjskiej twierdzą, że z ich punktu widzenia nakazy aresztowania nie mają znaczenia, albowiem Rosja nie uznaje jurysdykcji Trybunału.

To twierdzenie wynika z zupełnej nieznajomości prawa. Trybunałowi przysługuje jurysdykcja w odniesieniu do wszelkich zbrodni międzynarodowych popełnionych na terytorium tego państwa, bez względu na narodowość domniemanych sprawców. Ukraina jako suwerenne państwo, składając stosowną deklarację, przekazała Trybunałowi jurysdykcję w odniesieniu do zbrodni popełnionych po 2013 r., a Trybunał, zgodnie z prawem, z tej kompetencji korzysta.

Czy istnieją jakieś precedensy lub analogie do takiej sytuacji jak obecna?

Oczywiście, że tak. MTK wydał ponad 50 nakazów aresztowania i wiele z nich zostało wykonanych. Są wśród nich także i takie, które wydawano wobec urzędujących głów państw. Część z nich pozostaje jednak ciągle niewykonana.

Czy Putin ma możliwość odwołać się od decyzji MTK o wydaniu nakazu aresztowania lub podjąć jakieś inne kroki prawne?