Wysłanie kierowcy na badania: zastrzeżeń prokuratora nie można brać na wiarę

Zdaniem prokuratora Zenon S. mógł uniknąć potrącenia przechodnia na przejściu dla pieszych.  Nie podjął jednak żadnego manewru obronnego, pomimo że pokrzywdzony co najmniej przez sekundy znajdował się w polu jego widzenia.  Prokurator prowadzący postępowanie przygotowawcze  uznał, że ta okoliczność oraz podeszły wiek Zenona S. nasuwają zastrzeżenia co do jego sprawności psychofizycznej.  Złożył wniosek o skierowanie S.  na badania lekarskie w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem silnikowym. Prezydent bez oporów wydał stosowne skierowanie.

Prokurator nie orzeka

Zenon S. uznał,  że nie było ku temu podstaw,  gdyż  cieszy się dobrym zdrowiem fizycznym i psychicznym, czego dowodem jest wydanie mu prawa jazdy bezterminowo. Jego zdaniem prokurator pominął kilka ważnych szczegółów jak to,  że w dniu zdarzenia padał deszcz, S. jechał z przepisową prędkością, a przechodzień był po spożyciu alkoholu i wszedł na jezdnię na czerwonym świetle. Kierowca podniósł też, że stanowisko prokuratora jednoznacznie wskazuje na  jego winę, choć  jedynym organem uprawnionym do stwierdzenia o winie lub niewinności jest sąd.

Podtrzymując decyzję prezydenta Samorządowe Kolegium Odwoławcze uznało, że zastrzeżenia prokuratora co do stanu zdrowia Zenona S.  stanowią informację wiarygodną, bo pochodzą od organu stojącego na straży praworządności.  Spełnione były  zatem przesłanki skierowania na badania lekarskie określone w art. 122 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Przepisy te już nie obowiązują, bo od 19 stycznia 2013 kwestie badań lekarskich kierowców przeniesiono  do ustawy o kierujących pojazdami. Jednak  postępowanie w sprawie Zenona S. przebiega z zastosowaniem starych przepisów.

Przeanalizował je również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, do którego Zenon S.  złożył skargę.  Stwierdził, że wynikają z nich dwie różne przesłanki do tego, by można było posiadacza prawa jazdy skierować  w trybie administracyjnym na badania lekarskie. W pierwszym przypadku (art. 122 ust. 1 pkt 4) wymogiem jest istnienie zastrzeżeń co do stanu zdrowia, zaś w drugim ( art. 122 ust. 1 pkt 5) zawiadomienie otrzymane od organów orzekających o niepełnosprawności lub niezdolności do pracy. WSA stwierdził, że druga przesłanka nie jest wypełniona, bo po prostu prokurator nie jest organem orzekającym o niepełnosprawności lub niezdolności do pracy. Organy nie powinny więc w ogóle powoływać się na ten przepis w swoich decyzjach.

Tylko fakty i dowody

Dalej sąd sprawdził, czy zaistniała pierwsza przesłanka, czyli  zastrzeżenia co do stanu zdrowia Zenona S. Wskazał, że podstawę wydania decyzji o skierowaniu kierowcy na dodatkowe badania lekarskie mogą stanowić tylko konkretne przesłanki, które z dużą dozą prawdopodobieństwa wskazują na istotne zmniejszenie się sprawności kierującego.  Muszą wynikać z obiektywnych faktycznych okoliczności, którym trudno z góry zaprzeczyć, bez dodatkowej, medycznej weryfikacji stanu zdrowia kierowcy .

- Nie są zatem wystarczające same wątpliwości, czy przypuszczenia co do predyspozycji zdrowotnych kierowcy,  muszą istnieć konkretne i uzasadnione okoliczności świadczące o pogarszającym się stanie zdrowia – wyjaśnił WSA.

Ale jego zdaniem zachowanie się kierowcy podczas wypadku samo w sobie nie przesądza, że źródłem takiego stanu rzeczy mógł być stan zdrowia, bo reakcje kierowcy zależą także od innych okoliczności, na przykład warunków atmosferycznych czy stanu technicznego pojazdu.

- Samo zachowanie kierowcy może świadczyć  o obniżeniu jego sprawności psychofizycznej wtedy, gdy  bezpośrednio wskazuje na objawy chorobowe, upośledzenia, zaburzenia psychiczne czy osobowe, a więc zagrożenia medyczne, psychiczne lub osobowe – uznał sąd.

Zastrzeżenia prokuratora trzeba udowodnić

Zdaniem WSA w tej sprawie oba organy administracji publicznej uchybiły przepisom kodeksu postępowania administracyjnego. Powinny bowiem zebrać i rozpatrzyć dowody w celu ustalania, czy rzeczywiście  istnieją konkretne i uzasadnione okoliczności, które budzą wątpliwości  co stanu zdrowia Zenona S. z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Zamiast tego oparły swe rozstrzygnięcie na ogólnikowych informacjach prokuratora, które nie były poparte  żadnymi dowodami.

Co mogłoby służyć  ustaleniu stanu faktycznego? Zdaniem WSA wszystkie dopuszczalne środki prawne, jak chociażby przesłuchania Zenona S.  co do okoliczności wypadku oraz jego stanu zdrowia. Ale także sprawdzenie, czy  w sprawie wypadku został sporządzony akt oskarżenia, o jakiej treści i uzasadnieniu. Miarodajnym środkiem dowodowym byłoby też zdaniem WSA uzasadnienie wyroku w sprawie karnej, o ile wyrok zapadł i zostało sporządzone do niego uzasadnienie.

- Skoro nie zebrano w sprawie żadnych dowodów to należy uznać, że istota sprawy nie została wyjaśniona, a zatem stwierdzenie spełnienia przesłanki z art. 122 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym jest co najmniej przedwczesne – uznał WSA i w wyroku z  17 stycznia 2013 (sygn. akt II SA/Sz 1195/12) uchylił obie decyzje: prezydenta i SKO.