Reguły przyznawania stypendiów nie mogą być sztywne i wykluczać

Taką opinie wyraziła rzecznik generalna Eleonor Sharpston.

Do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem prejudycjalnym wystąpiły dwa niemieckie sądy, rozstrzygające sprawy studentów, którym odmówiono stypendiów z uwagi na niespełnienie warunku trzech lat zamieszkiwania w Niemczech.

Istotny jest cel

W Niemczech studenci będący obywatelami Unii mogą ubiegać się o stypendia w innym państwie członkowskim. Aby je uzyskać na pełny czas trwania swoich studiów za granicą, muszą oni wykazać trzy lata nieprzerwanego zamieszkania w Niemczech w czasie bezpośrednio poprzedzającym rozpoczęcie studiów za granicą. W przeciwnym wypadku mogą otrzymać stypendium na pierwszy rok takich studiów lub na pełny czas trwania studiów w Niemczech.

Reguła trzech lat została wprowadzona ze względu na cel ekonomiczny oraz społeczny, który miał zapewnić integrację studentów ze społeczeństwem niemieckim oraz to, że po studiach wrócą do Niemiec i wniosą wkład do tamtejszego społeczeństwa.

W związku z powyższym niemieckie sądy zapytały, czy prawo Unii, a w szczególności zasady dotyczące obywatelstwa i swobody przemieszczania się obywateli, wykluczają uzależnianie przez państwo członkowskie udzielania stypendiów na studia za granicą od warunku zamieszkiwania takiego jak reguła trzech lat.

Ważne, aby nie zniechęcać

Rzecznik generalna E. Sharpston w opinii wydanej 21 lutego 2013 r. wskazała, że prawo Unii nie zobowiązuje państw członkowskich do przyznawania stypendiów. Jeżeli jednak to robią, przyznawanie stypendiów powinno być zgodnie z prawem UE (sygnatury spraw: C-523/11 i C-585/11).

- Reguła trzech lat stanowi ograniczenie prawa swobodnego przemieszczania się. Z samej swojej natury tego rodzaju wymóg zamieszkania może zniechęcać obywateli do przenoszenia się do innego państwa członkowskiego i pobierania tam nauki w ramach szkolnictwa średniego przed wystąpieniem o stypendium na naukę ponadlicealną. Stawia on również w niekorzystnej sytuacji osoby, które przed ubieganiem się o stypendium korzystał już z prawa do swobodnego przemieszczania się - stwierdziła rzecznik generalna.

Cel gospodarczy

- Nie wystarczy, że państwo członkowskie oświadczy, iż warunek trzyletniego zamieszkiwania służy celowi gospodarczemu, polegającym na unikaniu nadmiernego obciążenia - stwierdziła E. Charleston.

Jej zdaniem, państwo członkowskie powinno raczej ocenić rzeczywiste lub potencjalne zagrożenia związane z udostępnianiem konkretnych rodzajów stypendiów. W oparciu o taką ocenę może następnie ustalić, co stanowiłoby nieuzasadnione obciążenie finansowe, i określić środki służące uniknięciu lub ograniczeniu ryzyka powstania takiego obciążenia.

- Sam fakt, że w 2008 r. w przybliżeniu milion obywateli niemieckich mieszkało w innych państwach członkowskich, nie mówi nic o istnieniu rzeczywistego lub potencjalnego ryzyka nieuzasadnionego obciążenia finansowego, gdyby wymóg zamieszkania będący warunkiem otrzymania stypendium został wyeliminowany - zaznaczyła rzecznik. i dodała, że to czy reguła trzech lat jest właściwa dla osiągnięcia celu gospodarczego, będzie zależało przede wszystkim od tego, czy w wyniku jej zastosowania ryzyko zostało ograniczone do rozsądnego poziomu.

Cel integracyjny

Co się tyczy argumentu, że przyznawanie stypendiów powinno ograniczać się do studentów wykazujących pewien stopień zintegrowania ze społeczeństwem krajowym, to reguła trzech lat zamieszkiwania jest bardziej restrykcyjna niż to konieczne.