Tylko rolnik nie dostanie zasiłku z ZUS

Z zasady zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego (np. zatrudnienia), jeżeli osoba niezdolna do pracy podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników. I chodzi tu zarówno o absencję powstałą jeszcze w czasie ubezpieczenia, jak i po jego ustaniu.

Tak wskazuje art. 13 ust. 1 pkt 5 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.).

Przepis ten stanowi dla ZUS podstawę odmowy wypłaty zasiłku chorobowego dla byłego pracownika, którego tytuł ubezpieczenia ustał na skutek rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę, jeżeli jest ona rolnikiem.

Nieuprawnione jest jednak wywodzenie, że dana osoba jest rolnikiem jedynie z faktu własności (posiadania) gospodarstwa rolnego. Posiadanie czy też własność gospodarstwa to tylko jeden z elementów pojęcia rolnika. Niezbędne jest też przypisanie konkretnej osobie prowadzenia działalności rolniczej.

Status w KRUS

Ubezpieczeniom rolniczym z mocy ustawy (czyli obowiązkowo) podlega ten rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej jednego ha przeliczeniowego lub dział specjalny, jeśli nie jest objęty innym ubezpieczeniem społecznym i nie ma ustalonego prawa do emerytury ani renty. Tak stanowi art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 50, poz. 291 ze zm.).

Przepis ten określa jednak ogólną zasadę osób objętych obowiązkiem ubezpieczenia rolników. W celu ustalenia, czy dana osoba faktycznie im podlega, trzeba jeszcze posłużyć się słowniczkiem tej ustawy, zamieszczonym w art. 6 pkt 1.

Za rolnika w jego rozumieniu należy rozumieć pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Polski, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia.

Z zestawienia tych przepisów wynika, że fakt bycia właścicielem czy posiadaczem gospodarstwa rolnego nie jest równoznaczny z prowadzeniem działalności rolniczej, z którą wiąże się obowiązek opłacania składek do KRUS. Ta powinność dotyczy tylko podmiotu, który prowadzi działalność rolniczą. Działalność ta powinna zatem stanowić istotę jego aktywności zawodowej. Nie można więc uznać za rolnika osoby, która sporadycznie pomaga w prowadzeniu działalności rolniczej.

Dokonując wykładni art. 6 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, należy rozważyć każdy przypadek indywidualnie, nie ograniczając się do stwierdzenia faktu posiadania przez daną osobę gospodarstwa rolnego. Aby uznać, że dana osoba prowadzi działalność rolniczą, będącą z mocy prawa podstawą ubezpieczenia społecznego rolników, należy stwierdzić, że wykonuje na własny rachunek aktywność zawodową związaną z posiadanym gospodarstwem.

Działalność ta powinna przejawiać się stałą, osobistą pracą w gospodarstwie, mającą charakter wykonywania pracy lub innych zwykłych czynności wiążących się z jego prowadzeniem. Tak wskazał SN w wyroku z 29 września 2005 r. (I UK 16/05). Regulacja ta, w powiązaniu z art. 7 ust. 1, wyjaśnia cel ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, który sprowadza się do zapewnienia ubezpieczenia społecznego osobom utrzymującym się z prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Prawo do chorobówki

Jeśli ZUS ustali, że były już pracownik, który posiada gospodarstwo rolne o powierzchni przekraczającej jeden ha przeliczeniowy, nie prowadzi tego gospodarstwa, nie może odmówić mu wypłaty zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia. Po ustaniu tytułu ubezpieczenia (rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy o pracę) przysługiwać mu będzie zasiłek chorobowy z ZUS na podstawie art. 6 ust. 1 albo art. 7 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

O tym, czy istnieją podstawy stwierdzenia prowadzenia gospodarstwa rolnego, decydują okoliczności konkretnego przypadku. Dla przykładu można wymienić sytuacje, w których brak jest podstaw do przyjęcia, że dana osoba prowadzi gospodarstwo rolne:

• długotrwała nieobecność w kraju, na skutek której doszło do zerwania związku danej osoby z gospodarstwem rolnym,

• kilkunastoletnie świadczenie pracy, związane z objęciem powszechnym ubezpieczeniem społecznym, połączone z jednoczesnym brakiem zaangażowania w prowadzenie gospodarstwa rolnego,

• okazjonalna pomoc w pracy w gospodarstwie rolnym stanowiącym własność danej osoby, lecz prowadzonym przez inny podmiot.

Czytaj także w serwisie:

Prawo dla Ciebie