Do renty socjalnej uprawnione są osoby pełnoletnie, których niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 18. roku życia, w trakcie nauki w szkole przed ukończeniem 25 lat albo w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Warunkami jej uzyskania jest także posiadanie obywatelstwa polskiego, zamieszkiwanie i przebywanie na terytorium Polski. Ta ostatnia przesłanka okazała się niekonstytucyjna.
Sprawa dotyczyła kobiety, której ZUS wstrzymał wypłatę renty po tym, jak wyjechała na studia za granicę. Stwierdził, że kobieta nie przebywa na terytorium Polski i świadczenie jej się nie należy. Kobieta odwołała się do sądu okręgowego, ale ten oddalił jej odwołanie. Inaczej orzekł sąd apelacyjny – zmienił wyrok sądu okręgowego oraz decyzję ZUS i wznowił prawo do wypłaty renty socjalnej. Sąd uznał, że chociaż pobyt kobiety na terenie Polski jest przerywany wyjazdami na studia za granicę, to jednak nadal mieszka ona na terytorium Polski – tu spędza święta i wakacje, tu spotyka się z rodziną, tu ma swój majątek i lokuje oszczędności, a oprócz tego ma wolę powrotu do kraju.
Korzystny dla kobiety wyrok sądu apelacyjnego został jednak uchylony przez Sąd Najwyższy. Wprawdzie Sąd Najwyższy nabrał wątpliwości, czy art. 2 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej jest zgodny z konstytucją, ale sam nie mógł tego rozstrzygnąć. Gdy sprawa ponownie trafiła do Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, ten zawiesił postępowanie i zwrócił się do Trybunału z pytaniem w tej sprawie. Zdaniem składu orzekającego uzależnienie prawa do renty socjalnej od przebywania na terenie Polski jest niezgodne z konstytucyjnymi zasadami równości i sprawiedliwości społecznej.
Podobne stanowisko zajmują sędziowie Trybunału Konstytucyjnego (sygnatura akt: P 11/12)
.
