ZUS musi wiedzieć, ile w ciągu roku zarobił pracujący emeryt

Osoby pobierające emeryturę bądź rentę często pozostają jeszcze czynne zawodowo, dorabiając do świadczenia z ZUS. Jednak takie dodatkowe zarobkowanie nie pozostaje zupełnie bez wpływu na otrzymywaną emeryturę czy rentę. Jej wysokość może zostać zmniejszona lub wypłata całkiem wstrzymana, w zależności od poziomu przychodu z zatrudnienia.

Poza tym [b]emeryt (rencista) ma obowiązek niezwłocznie poinformować ZUS o podjęciu (zaprzestaniu) pracy, a pracodawca potwierdzić to, informując o wysokości ustalonego wynagrodzenia.[/b]

Oprócz samego zawiadomienia zarówno emeryt (rencista), jak i zakład pracy do końca lutego każdego roku zawiadamiają ZUS o łącznej kwocie przychodu osiągniętego w roku poprzednim.

[srodtytul]Zmniejszenie lub zawieszenie[/srodtytul]

Emerytury i renty są zawieszane lub zmniejszane na zasadach określonych w art. 104 – 106 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=ED5899293C609AC4CD54A7D87C22C213?id=324468]ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227[/link], dalej ustawa emerytalna).

Nie dotyczy to jedynie emerytów, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny, tj. 60 lat kobieta i 65 lat mężczyzna. Te osoby mogą być spokojne o swoje emerytury i dorabiać bez ograniczeń.

Na zawieszenie prawa do świadczeń lub ich okrojenie wpływa przychód osiągany z tytułu wykonywania działalności podlegającej obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Za taką działalność uważa się m.in. zatrudnienie, czyli pracę wykonywaną w ramach stosunku pracy.

[srodtytul]Dwa progi[/srodtytul]

Emeryt lub rencista będzie miał zawieszone świadczenie w razie osiągania przychodu z etatu w kwocie wyższej niż 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez prezesa GUS. Natomiast jeśli przychód przekroczy 70 proc. tego wynagrodzenia, ale nie przewyższy 130 proc. jego wysokości, świadczenie ulegnie zmniejszeniu.

Organ rentowy musi znać wysokość osiągniętego przez świadczeniobiorcę przychodu, aby mógł stwierdzić, czy wystąpiły okoliczności uzasadniające zawieszenie wypłaty świadczenia lub jego obniżenie.

[srodtytul]Zaświadczenie do końca lutego[/srodtytul]

ZUS czerpie dane o zarobkach z informacji, którą ma obowiązek przedłożyć w ZUS pracodawca jako płatnik składek w terminie do końca lutego każdego roku za rok poprzedni.

Taki obowiązek nakłada § 5 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=E21F67ECFA50900217DEB529BDCE7B2D?id=71207]rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (DzU nr 58, poz. 290 ze zm.)[/link].

[ramka][b]Uwaga[/b]

Informację o przychodach uzyskanych przez pracownika-emeryta w 2009 r. pracodawcy muszą złożyć w ZUS do 1 marca 2010 r., bo ostatni dzień lutego przypada w niedzielę.[/ramka]

Nie ma ustalonego wzoru takiej informacji. Pracodawca musi sam ją napisać, uwzględniając takie dane, jak: imię, nazwisko, nr świadczenia osoby zatrudnionej, okres zatrudnienia, łączna wysokość osiągniętego w 2009 r. przychodu.

[srodtytul]Jaki to przychód[/srodtytul]

W zaświadczeniu o przychodach pracownika-emeryta należy uwzględnić te, które stanowiły podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. A to oznacza, że przychodów zwolnionych ze składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie należy ujmować w zaświadczeniu, bo nie mają one wpływu na zmniejszenie lub zawieszenie emerytury lub renty.

Lista przychodów wolnych z oskładkowania znajduje się w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=77617]rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. o szczegółowych zasadach ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.)[/link].

Są wśród nich m.in.:

- nagrody jubileuszowe (gratyfikacje), które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co pięć lat,

- odprawy: emerytalna i rentowa,

- odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy,

- ekwiwalenty pieniężne za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, będące własnością pracownika,

- świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,

- diety i należności za czas podróży służbowych,

- zapomogi losowe w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby.

[srodtytul]To, co zostało osiągnięte[/srodtytul]

Warto również zwrócić uwagę, co znaczy określenie „przychód osiągnięty”. Otóż przychód uważa się za osiągnięty w miesiącu (roku), w którym został wypłacony lub przedstawiony do wypłaty.

Często zdarza się bowiem, że w firmach termin wypłat wynagrodzeń jest przesunięty na kolejny miesiąc (do dziesiątego dnia każdego miesiąca). Wówczas pensja za grudzień jest regulowana do 10 stycznia kolejnego roku. Wtedy w zaświadczeniu dla ZUS należy pominąć te ostatnie pobory, tj. za grudzień, gdyż będą one stanowiły przychód stycznia, czyli już następnego roku.

[srodtytul]Są wyjątki[/srodtytul]

Od tej zasady jest jednak odstępstwo. Mianowicie, jest przypadek, kiedy przychód uważa się za uzyskany w okresie, w którym była wykonywana praca, a nie w okresie, w którym został wypłacony. Tak rozumiany jest przychód, gdy:

- praca była wykonywana w okresie, w którym prawo do emerytury/renty było zawieszone na wniosek samego zainteresowanego (art. 103 ust. 3 ustawy emerytalnej) albo

- w związku z osiąganiem przychodu w wysokości przekraczającej 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia lub

- z uwagi na kontynuowanie – w przypadku przyznania emerytury – zatrudnienia u tego samego pracodawcy co przed przejściem na emeryturę (dotyczy to tylko emerytur przyznanych do końca 2008 r.).

Taki sposób rozliczenia przychodu stosuje się tylko wówczas, gdy jest on dla emeryta (rencisty) korzystniejszy od rozliczenia na zasadach ogólnych, tj. od uznania, że przychód ten należy przypisać do miesiąca, w którym został osiągnięty.

[srodtytul]Zlecenie lub dzieło[/srodtytul]

Jeżeli z pracownikiem-emerytem została zawarta dodatkowo umowa-zlecenie lub o dzieło, to wówczas pracodawca, wypisując zaświadczenie do ZUS, łączy przychód z umowy o pracę z przychodem z umowy cywilnej. Zbieg takich umów oznacza bowiem obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od całości przychodu, tj. sumy wynagrodzenia z etatu oraz z tytułu zadań zleconych lub wykonania dzieła.

[b]Pracownikiem jest bowiem nie tylko osoba pozostająca w stosunku pracy, ale także osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług[/b], do której zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksem cywilnym[/link] stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 8 ust. 2a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=493DCA41F06C924AE1CA7C4E9E24D41D?id=333804]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych; tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.[/link]).

[ramka][b]Uwzględnij zasiłki[/b]

W łącznej kwocie przychodów trzeba ująć wypłacone pracownikowi-emerytowi zasiłki:

chorobowe, macierzyńskie i opiekuńcze, oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, a także kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.

Są to także przychody, z których należy rozliczyć się z ZUS, mimo że nie wchodzą do podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowej. [/ramka]

Renty

Poza tym [b]emeryt (rencista) ma obowiązek niezwłocznie poinformować ZUS o podjęciu (zaprzestaniu) pracy, a pracodawca potwierdzić to, informując o wysokości ustalonego wynagrodzenia.[/b]

Pozostało 94% artykułu