Chory nie może być żonaty

Opiekun nie dostanie świadczenia pielęgnacyjnego, jeżeli osoba niepełnosprawna, którą się zajmuje, pozostaje w związku małżeńskim (art. 17 ust. 5 pkt 2a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D5530CC969C082707C7897899EA89C8E?id=182545]ustawy o świadczeniach rodzinnych[/link]). Ta zasada miała uzasadnienie, gdy świadczenie przysługiwało wyłącznie rodzicowi na niepełnosprawne dziecko: skoro było ono w stanie wejść w związek małżeński, to obowiązki opiekuńcze powinien przejąć jego życiowy partner.

[srodtytul]Więcej uprawnionych[/srodtytul]

Z chwilą poszerzenia kręgu uprawnionych – najpierw poprzez zwiększenie kategorii uprawnionych na inne osoby, na których ciąży obowiązek alimentacyjny (wyroki Trybunału Konstytucyjnego), ale też poprzez zniesienie kryterium dochodowego (nowelizacja obowiązująca od 1 stycznia) – narasta problem dostępu do świadczenia pielęgnacyjnego. W klasycznej sytuacji w grę wchodzi opieka dziecka nad jednym z rodziców, gdy drugi – z racji podeszłego wieku lub niepełnosprawności – nie jest w stanie się współmałżonkiem zajmować. Bywa, że wsparcia wymagają oboje.

[wyimek]Pozostawanie przez niepełnosprawnego w małżeństwie nadal jest przeszkodą w uzyskaniu wsparcia [/wyimek]

– Opiekuję się niepełnosprawnymi rodzicami i nie mogę podjąć pracy. Jedno z nich ma orzeczenie o całkowitej niezdolności do samodzielnej egzystencji. Jestem bardzo rozgoryczona tym, że nie mam prawa do świadczenia pielęgnacyjnego tylko dlatego, że rodzice są małżeństwem. Oni nie są w stanie sobie nawzajem pomóc. A ja nie mogę zarobić na własną emeryturę. Czy to są dobrze przemyślane przepisy? – pyta czytelniczka Elżbieta G.

[srodtytul]Takich listów napłynęło do redakcji więcej.[/srodtytul]

– Występowaliśmy w tej sprawie do Ministerstwa Pracy. Są wątpliwości, czy rozwiązanie jest zgodne z konstytucją. Nie zdecydowaliśmy się na wystąpienie do TK, bo wpłynęło już tam pytanie prawne z WSA w Bydgoszczy ([b]P 38/09[/b]) – wyjaśnia Lesław Nawacki, dyrektor z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Sąd chce wiedzieć, czy art. 17 ust. 5 pkt 2a w zakresie, w jakim świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje w wypadku osób wymagających opieki pozostających w związku małżeńskim, gdy oboje mają znaczny stopień niepełnosprawności, jest zgodny z art. 32 ust. 1 i art. 71 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=54A4FD89CA501EB5B2F44E2D80CEBC74?id=77990]Konstytucji RP[/link].

[srodtytul]Kłopotliwy małżonek[/srodtytul]

Pozostawanie w małżeństwie z niepełnosprawnym stoi też na przeszkodzie w otrzymaniu świadczenia pielęgnacyjnego przez żonę opiekującą się mężem lub odwrotnie. Na tym tle dochodziło zresztą do nieporozumień.

– Początkowo wyroki TK z 18 lipca 2008 r. ([b]sygn. akt P 27/07[/b]) oraz z 22 lipca 2008 r. ([b]sygn. akt P 41/07[/b]) nie były właściwie zrozumiane. Zdarzyło się kilka razy, że gminy przyznały świadczenie żonie opiekującej się niepełnosprawnym mężem. Potem realizatorzy świadczeń się zorientowali, że negatywna przesłanka pozostała i nie została uznana za niekonstytucyjną – tłumaczy Regina Politowicz, dyrektor Wydziału Świadczeń Społecznych z Urzędu Miasta Bydgoszczy.

Jak wyjaśnia Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, art. 17 ust. 5 pkt 2a ustawy o świadczeniach rodzinnych, pozostaje niezmieniony od wejścia jej w życie i nie był przedmiotem orzeczeń TK. Trybunał stwierdził, że o świadczenie pielęgnacyjne, poza rodzicem lub opiekunem faktycznym niepełnosprawnego dziecka legitymującego się odpowiednim orzeczeniem, mają prawo ubiegać się także inni członkowie rodziny, na których zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, także gdy pełnią funkcję spokrewnionej rodziny zastępczej.