Kiedy wsteczna podwyżka nie zwiększy zasiłku

Kiedy pracownik otrzymuje podwyżkę wynagrodzenia ze skutkiem na wcześniejsze miesiące, ma prawo do wyrównania pensji. Jeśli w tym czasie otrzymał świadczenie za czas niezdolności do pracy, zwykle zachodzi konieczność przeliczenia jego podstawy wymiaru i dopłaty.

Zwiększenie wynagrodzenia nie powoduje jednak skrócenia okresu, z którego ustala się podstawę wymiaru świadczenia, by przyjąć pensję tylko po podwyżce. Zasiłek trzeba liczyć na ogólnych zasadach, przyjmując przychód w odpowiedniej wysokości należnej za konkretnych 12 miesięcy kalendarzowych, tj. przed i po podwyżce.

- Pracownik pobierał zasiłek opiekuńczy od 20 do 28 grudnia 2011 r. oraz wynagrodzenie chorobowe od 30 marca do 10 kwietnia br. Natomiast pracownica 27 marca br. urodziła dziecko i od tego dnia pobiera zasiłek macierzyński. W kwietniu br. wypłacimy pracownikom podwyżki wynagrodzeń z wyrównaniem od stycznia br. Czy wpłynie ona na wysokość świadczeń, które wypłacamy zatrudnionym? Czy mamy przeliczyć podstawę wymiaru zasiłków i je wyrównać?

– pyta czytelnik.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone mu za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym stał się niezdolny do pracy.

Tak wynika z art. 36 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.; dalej ustawa zasiłkowa). Czasem trzeba ją ustalać z okresu krótszego niż 12 miesięcy.

Ale jest to dopuszczalne wyłącznie wtedy, gdy niezdolność do pracy powstała przed upływem:

- 12 miesięcy ubezpieczenia; wówczas należy brać pod uwagę przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe zatrudnienia,

- pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego; wtedy za podstawę wymiaru przyjmujemy wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy.

Wynagrodzeniem, które stanowi podstawę wymiaru zasiłku, to – zgodnie z art. 3 pkt 3 ustawy zasiłkowej, przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych z jego pensji składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe (łącznie zazwyczaj 13,71 proc.).

Bez przeliczania

Wysokość wszystkich świadczeń, które przysługują za nieprzerwane okresy niezdolności do pracy, należy obliczać od tej samej podstawy wymiaru – czyli tej ustalonej przy wypłacie świadczenia za pierwszy okres.

Jeżeli natomiast między okresami pobierania świadczeń wystąpi przerwa, to ważne jest, jak długo trwała. Podstawy wymiaru kolejnego zasiłku nie należy ustalać na nowo, gdy ta pauza jest krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe (art. 92 § 2 kodeksu pracy w związku z art. 43 ustawy zasiłkowej).

Tylko wtedy, gdy wyniosła ona co najmniej trzy miesiące kalendarzowe, zasiłek po przerwie można naliczać od ustalonej na nowo podstawy wymiaru. Zatem z reguły nową podstawę wymiaru zasiłku płatnik ustala tylko wtedy, gdy w okresie ostatnich trzech miesięcy kalendarzowych pracownik nie pobierał żadnego świadczenia za czas niezdolności do pracy.

Zasada ta ma zastosowanie zarówno wtedy, gdy pracownik ma prawo do zasiłku tego samego rodzaju, jak i wtedy, gdy zmienia się rodzaj pobieranego świadczenia – np. po okresie otrzymywania zasiłku macierzyńskiego przysługuje mu świadczenie za czas opieki nad chorym dzieckiem.

Przykład

55-letni pracownik, pan Janusz, otrzymał wynagrodzenie chorobowe za okres od 10 do 23 stycznia br. (14 dni). Podstawą do jego obliczenia było przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających ten, w którym powstała niezdolność do pracy, tj. od stycznia do grudnia 2011 r.

Pan Janusz ponownie chorował od 22 do 30 marca br. (9 dni), uzyskując tym razem prawo do zasiłku chorobowego. Podstawę wymiaru tego świadczenia stanowi to samo wynagrodzenie, od którego liczone było wynagrodzenie chorobowe. Przerwa w niezdolności do pracy trwała bowiem tylko jeden miesiąc kalendarzowy, tj. luty br.

Zmiana płacy bez znaczenia

Jeśli podwyżka wysokości pensji zatrudnionego nastąpi podczas pobierania zasiłku, to w zasadzie nie wpłynie ona na wysokość tego świadczenia. Oblicza się je bowiem biorąc pod uwagę wynagrodzenie za miesiące poprzedzające absencję. Zakład pracy nie musi więc dokonywać żadnych rachunków i wyrównań.

Jeśli jednak podwyżkę przyznano za okres wsteczny i objęła ona miesiące, z których ustalano podstawę wymiaru zasiłku, to po wyrównaniu wynagrodzenia należy ponownie ustalić podstawę wymiaru świadczenia i jego wysokość. Oczywiście trzeba wówczas wypłacić zatrudnionemu stosowne wyrównanie.

Pracownik, o którego pyta czytelnik, pobierał zasiłek opiekuńczy od 20 do 28 grudnia 2011 r., a następnie wynagrodzenie chorobowe od 30 marca do 10 kwietnia br. W tym przypadku przyznana podwyżka pensji z wyrównaniem od stycznia br. nie wpłynie na wysokość wynagrodzenia chorobowego wypłaconego w marcu. Przerwa między okresami niezdolności do pracy była bowiem krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe (przypadała na styczeń i luty 2012 r.).

Zatem podstawą wymiaru obydwu świadczeń był przychód z tego samego okresu – tj. od grudnia 2010 r. do listopada 2011 r. Pracownikowi nie należy ponownie ustalać podstawy wymiaru zasiłku z uwzględnieniem podwyższonego wynagrodzenia, ponieważ wyrównanie płac nie dotyczy żadnego z miesięcy uwzględnianych przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku.

Inaczej będzie w przypadku pracownicy, która od marca br. przebywa na urlopie macierzyńskim. Podstawą wymiaru zasiłku macierzyńskiego jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie z okresu od marca 2011 r. do lutego 2012 r.