W 2013 r. PIP przeprowadziła 23,4 tys. kontroli, najwięcej tam, gdzie nieprawidłowości stwierdzono w poprzednich latach, czyli w handlu, przetwórstwie przemysłowym, budownictwie oraz zakwaterowaniu i usługach gastronomicznych. Inspektorzy skupili się na sprawdzaniu małych pracodawców - aż 71 proc. kontroli dotyczyło zakładów zatrudniających do 9 osób.
Bez umów i składek
Okazuje się, że zatrudnienie w szarej strefie nie spada. Inspektorzy zweryfikowali legalność zatrudnienia prawie 178 tys. osób, w tym ponad 38 tys. wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych lub samozatrudnienia. Różne nieprawidłowości w zakresie legalności zatrudnienia oraz przestrzegania przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy stwierdzili w co drugim kontrolowanym zakładzie (53 proc.). Rok i dwa lata wcześniej było tylko trochę lepiej (52 proc. i 50 proc.).
Przypadki pracy na czarno kontrola ujawniła w w 20,2 proc. objętych nią podmiotów (w 2012 r. – 18,8 proc., w 2011 r. – 18,1 proc.). Najwięcej w transporcie, gospodarce magazynowej, usługach związanych z zakwaterowaniem i gastronomią. Nielegalne zatrudnienie w najbardziej szkodliwej formie, czyli bez potwierdzenia warunków umowy na piśmie oraz bez zgłoszenia zatrudnionego do ZUS, stwierdzono w 18 proc. kontrolowanych podmiotów (w 2012 r. – 16 proc., w 2011 r. – w 15 proc.). Takie przypadki ujawniano najczęściej w województwach śląskim, pomorskim, opolskim, a najrzadziej w Lubuskiem i Kujawsko-Pomorskiem.
Państwowa Inspekcja Pracy odnotowała, że pracodawcy coraz lepiej przestrzegają obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy, z którego finansowana jest pomoc dla bezrobotnych, również zasiłki. Składki na FP nie zostały opłacone za 35,1 tys. osób co stanowi 8 proc. zatrudnionych objętych kontrolą (w 2012 r. za 48,9 tys. osób – 12 proc., w 2011 r. za 37,5 tys. – 8 proc.). Znacząco spadła również kwota nieopłaconych składek. W 2012 r. było to 15,7 mln zł, a w 2013 już tylko 6,6 mln zł. Opóźnienia w odprowadzeniu składek na FP kontrolerzy ujawnili w przypadku blisko 71 tys. osób, czyli 17,5 proc. objętych kontrolą (w 2012 r. – 19,6 proc., w 2011 r. – 20,6 proc.).
W 2013 r. nieznacznie spadła także liczba ujawnionych przypadków podjęcia przez bezrobotnych pracy czy działalności zarobkowej bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy. Tylko 1977 osoby "zapomniały" o zgłoszeniu do pośredniaka faktu podjęcia zatrudnienia (w 2012 r. – 1994 osoby, w 2011 r. – 1850). Takie naruszenie prawa najczęściej stwierdzano w budownictwie, handlu i naprawach oraz przetwórstwie przemysłowym.
