Gest SLD dla ofiar przemian

Gdy senatorowie pracują nad ustawą, która ma wspomóc byłych działaczy opozycji demokratycznej, którzy walczyli o wolną Polskę, Sojusz Lewicy Demokratycznej chce wspomóc tych, którzy stracili wskutek transformacji. Proponują utworzenie Funduszu Rekompensat Transformacji Ustrojowej. Według wyliczeń Sojuszu aż 1,29 mln osób straciło pracę w wyniku wprowadzania reform Leszka Balcerowicza. I choć od tego czasu minęło już ponad 20 lat, zdaniem partii Leszka Millera tym osobom należy się zadośćuczynienie.

Projekt budzi w Sejmie duże emocje.

Społeczne skutki transformacji

Realizacja planu Balcerowicza ruszyła w 1990 roku i choć doprowadziła do zmniejszenia poziomu inflacji oraz przekształcenia gospodarki z centralnie planowanej na rynkową, SLD  uważa jej społeczne koszty za zbyt duże. – W pierwszym roku transformacji ponaddwukrotnie wzrósł odsetek osób poniżej minimum socjalnego, a realne płace spadły o 25 proc. – mówi rzecznik SLD Dariusz Joński. Sojusz wyliczył, że w 700 zlikwidowanych zakładach pracę straciło 850 tys. osób. Kolejne 435 tys. zwolniono wskutek zamknięcia Państwowych Gospodarstw Rolnych. SLD ma przedstawić projekt powstania funduszy rekompensat w ciągu kilku dni.

Co się w nim znajdzie? Projekt przewiduje, że listę zlikwidowanych fabryk sporządzą urzędy wojewódzkie, a nazwiska byłych pracowników zostaną odtworzone z archiwum akt nowych. Rekompensaty mają trafić do najbiedniejszych spośród byłych pracowników, których dochód na głowę w gospodarstwie domowym nie przekracza 800 zł. Przez trzy lata mieliby dostawać do 200 zł miesięcznie. Fundusz ma być finansowany m.in. z przychodów z prywatyzacji i kosztować około 3 mld zł rocznie. – Najwyższy czas, by państwo zajęło się ofiarami transformacji, bo na niektórych terenach mamy już do czynienia z dziedzicznym ubóstwem – podkreśla Joński.

Nie ukrywa, że to również odpowiedź na senacki projekt ustawy o pomocy dla działaczy opozycji antykomunistycznej. – Nie może być tak, że państwo pamięta o jednej grupie, a o innej zapomina – tłumaczy.

Senat przyjął projekt pod koniec stycznia, a w ubiegłym tygodniu prace nad nim zaczął Sejm. Projekt przewiduje świadczenia dla byłych opozycjonistów i zapomogi, m.in. na zakup wózka inwalidzkiego.

– Reformy musiały być przeprowadzone, a koszty są niższe niż te, które państwo by poniosło, gdyby przemian nie podjęto. Bylibyśmy dzisiaj w takim stanie jak Ukraina. Nie chodzi o kwestie polityczne, ale o bankructwo – mówi poseł PO Adam Szejnfeld.

Oburzony jest również wicemarszałek Senatu Jan Wyrowiński z PO, który prowadzi senacki projekt. – Kładzenie na jednej szali ludzi poszkodowanych podczas transformacji z tymi, którzy świadomie ryzykowali, angażując się w walkę o niepodległość, to pomieszanie pojęć.

Wyrowiński uważa, że SLD zbyt jednostronnie ocenia skutki planu Balcerowicza. – Gdyby komunizm w Polsce przetrwał, sytuacja pracowników PGR i zakładów przemysłowych mogłaby się okazać gorsza – tłumaczy.

Krytyka płynie też ze strony  PiS. – Nie można wykorzystywać ludzkiej biedy do relatywizowania historii – krytykuje Maks Kraczkowski, wiceszef Sejmowej Komisji Gospodarki. – Ubóstwo ludzi, o których mówi projekt SLD, wynika głównie z tego, że Polska przez lata była okupowana przez komunistów – zaznacza poseł PiS i dodaje, że państwo powinno pomagać osobom z terenów dotkniętych bezrobociem, ale z użyciem pomocy socjalnej i programów promocji zatrudnienia.

Balcerowicz ?na celowniku

Mimo to specjalista od wizerunku dr hab. Norbert Maliszewski ocenia, że SLD, składając swój projekt, może dużo ugrać wizerunkowo. – Odwoływanie się do sentymentów, że kiedyś było bezpieczniej, może zadziałać, bo w trakcie kryzysu rośnie negatywne nastawienie do transformacji – zauważa. Już przed rokiem pisaliśmy w „Rz", że SLD zlecił badania dotyczące nastawienia Polaków do reform Balcerowicza. Okazało się, że aż 69 proc. ocenia je negatywnie. SLD rozważał projekt uchwały potępiającej działania byłego wicepremiera.