2,5 miliona podpisów trafi za rok do sejmowej niszczarki

Obecnie wynagrodzenia nauczycieli finansowane są przez samorządy z tzw. subwencji oświatowej. Miałyby być opłacane z budżetu – zakłada projekt, który wniósł Związek Nauczycielstwa Polskiego. Złożono pod nim aż 340 tys. podpisów, które prawdopodobnie za rok będą zmielone.

Taki sam los spotka dziewięć innych projektów obywatelskich. Pod wszystkimi łącznie podpisało się 2,5 mln osób. Powodem są przepisy ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli. Wynika z nich, że projektów obywatelskich, których nie rozpatrzył Sejm, nie obowiązuje tzw. zasada dyskontynuacji. Mogą zostać rozpatrzone również w kolejnej kadencji Sejmu, ale w trzeciej już nie. Oznacza to, że do niszczarki trafią wszystkie nierozpatrzone projekty obywatelskie wniesione w latach 2015–2019.

Najwięcej podpisów ma projekt zakazujący aborcji z uwagi na wady płodu, pod którym podpisało się 830 tys. osób. Orzeczenie w tym samym duchu przyjął Trybunał Konstytucyjny, przez co projekt stracił na aktualności. Bezcelowe byłoby też np. uchwalenie obywatelskiego projektu o dodatkach do emerytury dla strażaków z OSP, podpisanego przez 213 tys. osób, bo wprowadzono już podobne przepisy. Jednak w większości projektów zwłoka w pracach Sejmu nie ma podstaw. Chodzi m.in. o projekt zakazujący niektórych form edukacji seksualnej (265 tys. podpisów) czy regulujący wynagrodzenia pracowników, wykonujących zawody medyczne (240 tys. podpisów).

Nad takimi projektami w praktyce nie są prowadzone prace. Teoretycznie jest na nie jeszcze rok, do najbliższych wyborów. Jednak ich rozpoczęcie jest mało prawdopodobne.

– W zamrażarce jest też nasz drugi projekt, o podniesieniu pensji zasadniczej nauczyciela do poziomu przeciętnego wynagrodzenia w kraju – relacjonuje prezes ZNP Sławomir Broniarz. – Kilka tygodni temu apelowaliśmy do marszałek Sejmu o przyspieszenie prac, jednak w roku wyborczym tak radykalne zmiany mają zerowe szanse powodzenia – przyznaje.

Skąd bierze się znikomy entuzjazm PiS wobec projektów obywatelskich? – Sejm w swej kadencji głównie zajmuje się realizacją programu ugrupowań, które wygrały wybory. Zdarza się, że inicjatywy obywatelskie nie są z nim zgodne – mówi poseł PiS Marek Ast.

– Politycy umieszczają projekty w zamrażarce, bo tak jest im najwygodniej. Nie muszą ich ani przyjmować, ani odrzucać, narażając się na rozczarowanie setek tysięcy podpisanych osób – mówi z kolei Maria Jaraszek z Instytutu Spraw Obywatelskich.

Zauważa, że projekty obywatelskie są traktowane po macoszemu niezależnie od tego, kto sprawuje władzę. Np. w 2015 roku, na koniec rządów PO-PSL, do niszczarki trafiło siedem projektów, pod którymi podpisało się niemal 2 mln osób. Zaś w 2019 roku, po pierwszej kadencji PiS, zmielono sześć projektów z niemal milionem podpisów.

I prawdopodobnie szybko niewiele się zmieni. W 2020 roku Instytut Spraw Obywatelskich przygotował projekt nowej ustawy o obywatelskiej inicjatywie ustawodawczej, który przewiduje m.in. możliwość zbiórki podpisów przez internet, zakaz odrzucania w pierwszym czytaniu oraz sztywne terminy kolejnych etapów prac w Sejmie.