Urodzaj na konstytucje

Zaczyna się polityczna wojna na projekty nowelizacji konstytucji. Dzisiaj aż trzy przedstawi RPO dr Janusz Kochanowski, jutro swoją propozycję ujawnią byli prezesi TK: Marek Safjan, Jerzy Stępień i Andrzej Zoll.

– Nie ulega wątpliwości, że konstytucja z 1997 r. zawiera błędy, które muszą zostać poprawione. Ważniejsza jednak od błędów i możliwych alternatywnych rozwiązań jest reforma państwa, któremu zmiana konstytucji powinna służyć – mówi „Rz” dr Janusz Kochanowski.

Obecną ustawę zasadniczą uchwalono 2 kwietnia 1997 r. O konieczności jej nowelizacji mówiono niemalże następnego dnia. Sejm poprzedniej kadencji wprowadził do niej w 2006 r. zapis umożliwiający wydanie innemu państwu obywatela polskiego ściganego za popełnienie przestępstwa za granicą – wynikało to z ratyfikacji przez Polskę porozumienia o ENA (europejskim nakazie aresztowania). W lutym 2009 r. Sejm uchwalił kolejną nowelizację – o pozbawieniu biernego prawa wyborczego osób karanych za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego – ten projekt czeka na rozpatrzenie przez Senat.

Dlaczego rzecznik opracował aż trzy projekty? – To próba włączenia się do dyskusji konstytucyjnej, która – przynajmniej w pierwszym okresie – powinna mieć charakter ekspercki – tłumaczy Kochanowski. Trzy projekty RPO to trzy odmienne wizje systemu sprawowania rządów.

Pierwszy „parlamentarno-gabinetowy zracjonalizowany” zakłada pozostawienie dwuizbowego parlamentu i ograniczenie roli prezydenta do funkcji reprezentacyjnych.

Drugi model to „system parlamentarno-gabinetowy” z silną pozycją rządu, jednoizbowym parlamentem i z tak samo ograniczoną rolą prezydenta. W tym projekcie mówi się też o tym, że częścią porządku prawnego państwa są ratyfikowane umowy międzynarodowe.

Trzeci projekt wprowadza „system prezydencki”, w którym prezydent stoi na czele całej administracji państwowej.

Wszystkie projekty RPO wprowadzają zakaz pełnienia funkcji publicznych po ukończeniu 70. roku życia oraz przez osoby skazane za przestępstwo hańbiące.

– Dobrze, że te projekty są, bo pokazują, że prawnicy widzą wolę zmian słabej konstytucji – uważa Artur Wołek, politolog. – Nic jednak z tego nie wyniknie, bo tak jak w 2005 r., kiedy PiS zaproponował nowelizację, także dziś nie ma woli politycznej, by takie zmiany wprowadzić – dodaje.

– Cieszy mnie, że rzecznik znalazł czas, by przygotować projekt zmian konstytucji, choć nie należy to do jego obowiązków – mówi „Rz” prof. Jerzy Stępień, były prezes TK.

W czwartek Stępień, Andrzej Zoll i Marek Safjan mają przedstawić swój projekt zmian ustawy zasadniczej. Jego głównym założeniem jest zwiększenie możliwości odrzucenia przez Sejm prezydenckiego weta. Obecnie potrzeba do tego 3/5 głosów posłów. Ogranicza też uprawnienia Biura Bezpieczeństwa Narodowego, podporządkowując go kontroli Sejmu.