W związku z końcem 2021roku przypominamy najważniejsze, najciekawsze, budzące największe emocje teksty, które ukazały się na łamach "Rzeczpospolitej" i na rp.pl. Przypomnijmy sobie czym w minionych 12 miesiącach żyła Polska. Dziś prezentujemy tekst z czerwca.
Oprócz ogólnych zasad, które mają zastosowanie przy opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, ustawodawca wprowadza pewne istotne modyfikacje dla poszczególnych nabyć. Kilka z nich dotyczy tych mniej typowych, ale występujących powszechnie, jak zachowek czy zasiedzenie.
Czytaj także:
Nie tylko scheda i prezenty z podatkiem od spadków i darowizn
Z podatkiem od spadków i darowizn nie tylko spuścizna i prezent
Skarbówka nie zawsze dostanie podatek
W przypadku zachowku, czyli instytucji mającej chronić osoby z najbliższej rodziny, które dziedziczyłyby z mocy ustawy, a zostały pominięte w testamencie, ewentualnie ich udział w spadku został zminimalizowany, należy wskazać na trzy kwestie. Po pierwsze, że zachowek jest opodatkowany podatkiem od spadków i darowizn, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu. Po drugie, przy zachowku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia. Zgodnie z kodeksem cywilnym wśród osób uprawnionych do zachowku są zstępni (dzieci, wnuki itd.), małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Jednak prawo do zachowku to jedno, a jego faktyczne uzyskania to drugie. Dlatego ustawa podatkowa w tym przypadku łączy obowiązek podatkowy z faktyczną realizacją roszczenia.
Ponadto to ten moment decyduje o możliwości stosowania ewentualnego pełnego zwolnienia z opodatkowania dla zerowej grupy podatkowej. Co istotne, dla zastosowania ulgi istotna jest relacja (pokrewieństwo) pomiędzy uprawnionym do zachowku a spadkodawcą, a nie osobą, która ma go wypłacić.
Przykład: jeśli roszczenie o zachowek nabył wnuk w związku z prawem do spadku po dziadkach, będzie mógł skorzystać z nielimitowanej ulgi, bo mieści się ono w zerowej grupie podatkowej.
Roczny dostęp do treści rp.pl za pół ceny
Jeśli chodzi o zasiedzenie, to przede wszystkim należy pamiętać o istotnej modyfikacji w zakresie opodatkowania. Nabycie własności w drodze zasiedzenia podlega opodatkowaniu w wysokości 7 proc. podstawy opodatkowania. Zasadniczo jest to tzw. czysta wartość majątku, czyli po potrąceniu długów i ciężarów. Dodatkowo przy zasiedzeniu z podstawy opodatkowania wyłącza się wartość nakładów dokonanych przez nabywcę podczas biegu zasiedzenia.
Z podstawy opodatkowania wyłącza się także wartość budynku, który jest częścią składową zasiedzonego gruntu, jeśli został on wzniesiony przez nabywcę, który dokonał zasiedzenia. W orzecznictwie przyjmuje się, że wielkość i wartość nakładów w przypadku zasiedzenia może być dowodzona nie tylko dokumentami (fakturami lub rachunkami), ale również zeznaniami stron i świadków lub opinią biegłego.
Co ważne do nakładów na nieruchomość można zaliczyć zakupione przez podatników materiały jak i wartość własnej pracy. W przypadku zasiedzenia chodzi bowiem o uniknięcie opodatkowania tej części, która powstała kosztem i staraniem nabywającego.
Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku zasiedzenia ustawodawca wprowadza nie tylko osobną, stałą 7 proc. stawkę, ale dodatkowo wyłączył zastosowanie kwot wolnych od podatku tj. nie można ich uwzględnić przy opodatkowaniu.
Kolejna ważne ograniczenie przy zasiedzeniu wynika już z orzecznictwa. Chodzi o wyłączenie prawa do nielimitowanego zwolnienia dla zerowej grupy. Sądy uznają, że prawo do preferencji w przypadku zasiedzenia jest niedopuszczalne. Ma to związek z istotą zasiedzenia, którą jest nabycie prawa przez osobę nieuprawnioną wskutek faktycznego wykonywania prawa przez określony ustawą czas.
Zasiedzenie ma charakter pierwotny – nie jest nabyciem „po" lub „od" określonej osoby. Zatem objęcie zwolnieniem, którego warunkiem zastosowania jest przede wszystkim istnienie bardzo bliskiego pokrewieństwa między zbywcą i nabywcą, zasiedzenia (pierwotnego nabycia własności) należy uznać za niezasadne. Mówiąc prościej w świetle orzecznictwa przy zasiedzeniu nie da się skorzystać z nielimitowanej ulgi, nawet jeśli osoba, która zasiedział grunt i osoba, która była jego wcześniejszym właściciele należą do najbliższej rodziny.
