Rozwodników zgodnie wychowujących dzieci nie można karać podatkowo. Korzystne orzeczenie sądu

Bardzo dobra wiadomość dla rodziców, którzy po rozwodzie zgodnie dzielą opiekę nad wspólnymi dziećmi. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie uznał, że także po zmianie przepisów od 2022 r. fiskus nie może z automatu odmawiać obojgu prawa do preferencyjnego rozliczenia jako osobom samotnie wychowującym dzieci. A intencją ustawodawcy nie było to, żeby dla ulgi eliminować jedno z rodziców z życia dziecka.

Czytaj więcej

Prawo rodzinne

Sąd pomoże dziecku podczas rozwodu rodziców

Sąd musi wysłuchać małoletniego w sprawach dla niego istotnych, np. opieki czy kontaktów z rodzic...

Rozwodnicy wychowujący dzieci. Opieka w dwóch domach, a prawo do ulgi

Sprawa dotyczyła ojca. We wniosku o interpretację ze stycznia 2024 r. wyjaśnił, że głównym źródłem jego dochodów jest jednoosobowa firma oraz renta socjalna wypłacana przez ZUS. Jest osobą rozwiedzioną — bez orzekania o winie — samotną, ma dwóch małoletnich synów, którzy nie osiągają żadnych przychodów.

Mężczyzna tłumaczył, że na mocy wyroku władza rodzicielska została przez sąd powierzona obojgu rodzicom, z określeniem miejsca zamieszkania przy matce. On został zaś obciążony alimentami na dzieci. Świadczenie wychowawcze, kiedyś tzw. 500+ (dziś 800+) pobiera wyłącznie matka. Z wniosku wynikało, że byli małżonkowie nie mają żadnego porozumienia co do korzystania z ulgi na dzieci. 

Podatnik podkreślił, że od listopada 2021 r. nie mieszka z byłą żoną. Każde z rodziców sprawuje opiekę nad synami odrębnie, w swoim miejscu zamieszkania, bez udziału drugiego. Ojciec zaznaczył, że kiedy dzieci są u niego, to on sprawuje faktyczną, ciągłą i wyłączną władzę rodzicielską nad nimi, w sposób samodzielny bez jakiegokolwiek udziału i ingerencji matki w proces wychowawczy. W czasie tym samodzielnie ponosi koszty utrzymania synów oraz zaspokaja ich potrzeby życiowe, fizyczne, emocjonalne i duchowe. Podatnik szczegółowo opisał zasady kontaktów z pociechami. A chciał potwierdzenia, że przysługuje mu prawo do preferencyjnego rozliczania się z PIT za 2023 r. i lata następne, jako osobie samodzielnie wychowującej dzieci. W związku z tym uważał też, że może dokonać korekty rocznego rozliczenia za 2023 r. 

Fiskus kategorycznie odmówił. Wskazał na zmiany przepisów o PIT wprowadzone nowelizacjami z 29 października 2021 r. oraz 9 czerwca 2022 r.

W ocenie urzędników art. 6 ust. 4c ustawy o PIT precyzuje pojęcie "osoby samotnie wychowującej dziecko" w taki sposób, aby nie budziło wątpliwości, iż prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione. Przysługuje wyłącznie jednemu z rodziców, który samotnie wychowuje dzieci.

Fiskus wskazał też na art. art. 6 ust. 4f ustawy o PIT. Zgodnie z nim preferencyjny sposób opodatkowania nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z  11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Urzędnicy zauważyli, że wychowywaniem dzieci zajmuje się zarówno podatnik, jak i była żona. A to ich zdaniem oznacza, że w świetle art. 6 ust. 4c oraz art. 6 ust. 4f ustawy o PIT wnioskodawcy nie sposób uznać za osobę samotnie wychowująca dziecko. W konsekwencji stwierdzili, że nie może rozliczyć się w preferencyjny sposób ani za 2023 r., ani za lata następne.

Zupełnie inaczej na sprawę spojrzał szczeciński WSA. Jego zdaniem wykładnia spornego art. 6 ust. 4c ustawy o PIT nie pozwala na ograniczenie statusu samotnego rodzica wyłącznie do tych wychowujących dzieci bez wsparcia drugiego z rodziców. Jak zauważył sąd przepis wskazuje tylko, że rodzic chcący skorzystać z ulgi musi "w roku podatkowym samotnie wychowywać dzieci".

W ocenie WSA jeśli rozwiedziony rodzic nie wykonuje w tym samym czasie i w tym samym miejscu czynności, przy współudziale drugiego, składających się na proces jego czynności wychowawczych, to nieuprawnione jest twierdzenie, że robi to wspólnie z drugim rodzicem.

Sąd nie miał wątpliwości, że w tej sprawie rodzice nie wychowują dzieci "wspólnie", tj. jednocześnie w tym samym czasie i miejscu, ale każde z nich odrębnie, w wyznaczonym w wyroku przez sąd i uzgodnionym czasie, bez udziału drugiego. Zatem "samotnie".

Czytaj więcej

Podatki

Niekorzystne stanowisko Ministerstwa Finansów ws. samotnych rodziców

Samotny rodzic nie ma prawa do korzystniejszego rozliczenia podatku, jeśli sprawuje opiekę naprze...

Rozwód a prawo do preferencji dla samotnych rodziców

Jak podkreślił WSA o wspólnym, tj. będącym przeciwieństwem samotnego, wychowaniu dzieci, nie świadczy fakt powierzenia władzy rodzicielskiej obojgu małżonkom. I nieuprawniona jest taka wykładnia spornego przepisu, która wyklucza spod jego działania jednego z rozwiedzionych rodziców.

Sąd uznał, że w takim znaczeniu rozwiedziony rodzic samotnie wychowujący dziecko czy dzieci,  jest uprawniony do ulgi jeśli spełnia pozostałe warunki. A te nie były podważane.

Zdaniem WSA przeciwko interpretacji fiskusa przemawiają również reguły wykładni celowościowej i systemowej. Nie można bowiem zapominać, że celem wprowadzenia ulgi było umożliwienie preferencyjnego rozliczenia podatkowego dla tych osób, które w roku podatkowym doświadczyły samotnej, samodzielnej pieczy nad dzieckiem i jego wychowywaniem.

Sąd zgodził się, że racjonalny ustawodawca tworząc normę celu społecznego oraz realizując konstytucyjną politykę prorodzinną, mającą wspierać wychowanie dzieci, nie mógł uzależnić preferencji podatkowych od wyeliminowania jednego z rodziców z opieki i wychowania dzieci. Zwłaszcza, gdy z różnych życiowych względów rodzice nie wychowują tych dzieci wspólnie czyli jednocześnie w tym samym miejscu i czasie.