Niekorzystne stanowisko Ministerstwa Finansów ws. samotnych rodziców

Samotny rodzic nie ma prawa do korzystniejszego rozliczenia podatku, jeśli sprawuje opiekę naprzemienną i ma potencjalne prawo do świadczenia wychowawczego, tzw. 800+.

Aktualizacja: 14.02.2024 11:01 Publikacja: 14.02.2024 03:00

Niekorzystne stanowisko Ministerstwa Finansów ws. samotnych rodziców

Foto: Adobe Stock

Tak wynika z odpowiedzi resortu finansów na zapytanie „Rzeczpospolitej” o preferencyjne rozliczenie PIT dla osób samotnie wychowujących dzieci. Niestety twierdzi, że jeśli rodzice potencjalnie są uprawnieni do 800+ i dzielą się opieką, to żadne z niego nie skorzysta.

Ulga dla samotnych rodziców 

Rozliczenie dla samotnych rodziców to jedna z korzystniejszych opcji w PIT. Wątpliwości budzi jednak wykładnia jednego z warunków wprowadzonych w reakcji na korzystne dla podatników orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego. Od 2017 r. zaczął on bowiem uznawać, że gdy rozwiedzeni rodzice na przemian wychowują wspólne dzieci, to każdemu z nich przysługuje prawo do preferencji (np. II FSK 573/15).

Ustawodawca uznał, że to prowadzi do nadużyć. I tak, od 1 lipca 2022 r., z mocą od 1 stycznia 2022 r., w ustawie o PIT znalazło się zastrzeżenie, że preferencja nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem co najmniej jedno dziecko, również gdy jest ono pod opieką naprzemienną, w związku z którą obojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze – obecne 800+. Niestety okazuje się, że to, co miało zapobiegać dublowaniu korzyści podatkowych, w ogóle pozbawia preferencji sporą grupę rodziców. 

Definicja samotnego rodzica a prawo do świadczenia 800+

Ministerstwo Finansów twierdzi, że każdy rodzic – niezależnie od tego, czy rozwiedziony, żyjący w separacji, czy w rozłączeniu – jeżeli sprawuje naprzemienną opiekę nad dzieckiem, z racji której zostało mu ustalone świadczenie wychowawcze, czyli w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc, na gruncie ustawy o PIT jest traktowany jako osoba, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem co najmniej jedno dziecko. W konsekwencji taki rodzic nie może opodatkować swoich dochodów na zasadach przewidzianych dla osoby samotnie wychowującej dzieci.

W ocenie resortu zwrot „zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci” nie odnosi się do tego, czy rodzic faktycznie je pobiera, lecz czy ma do niego prawo, tj. zostało mu przyznane.

W ocenie MF samo to, że rodzic jest tą osobą, dla której świadczenie 800+ (do końca 2023 r. 500+) zostało w ustawie określone w połowie wysokości, wyłącza go z preferencji. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy rodzice dzielą się świadczeniem po połowie, jak i takich, gdy pobiera je tylko jeden albo żaden.

Taka wykładnia nie przekonuje ekspertów.

– Rozumiem, że ustawodawca chciał naprawić swój błąd i ograniczyć podwójne korzystanie z preferencji. Ale nie można wylewać dziecka z kąpielą i twierdzić, że opieka naprzemienna oraz potencjalne prawo do świadczenia 800+ w ogóle ją wyklucza. Po pierwsze, nie wynika to jasno z przepisu. A po drugie, oznacza, że duża grupa osób rozwiedzionych czy posiadających dzieci z tzw. nieformalnych związków, którzy po rozstaniu zgodnie opiekują się wspólnymi pociechami, zostaje pozbawiona swoich praw – zauważa Robert Dudkowiak, radca prawny z kancelarii RDK Kancelaria Radców Prawnych.

Czytaj więcej

PIT 2023: Rozwiedzeni rodzice muszą pamiętać o ważnej zmianie

Definicja skarbówki samotnego rodzica wbrew konstytucji

Zdaniem radcy prawnego, doradcy podatkowego Roberta Krasnodębskiego, to, jak sprawę stawia MF, budzi też poważne wątpliwości konstytucyjne.

– Z wyjaśnień MF wynika, że żeby skorzystać z preferencji, jeden z rodziców musiałby zostać pozbawiony praw rodzicielskich. Inaczej mówiąc, państwo niejako zachęca do konfliktu, bo karze za zgodną opiekę nad dzieckiem. To kłóci się z konstytucją, która zakłada wsparcie dla wychowywania dzieci. Państwo nie może konfrontować ochrony interesów fiskalnych z dobrem dzieci. To wbrew logice i celom prorodzinnym – uważa Robert Krasnodębski.

O tym, że to błąd, przekonany jest też Artur Nowak radca prawny, partner w kancelarii DZP Domański, Zakrzewski, Palinka.

– Resort finansów powinien przemyśleć swoje podejście i umożliwić skorzystanie z preferencji przez jednego z rodziców np. na zasadzie zgodnego oświadczenia czy innego rozwiązania ustawowego. Zwłaszcza że niekoniecznie uda mu się tę profiskalną wykładnię obronić w sądach – dodaje Artur Nowak.

A są już tego pierwsze jaskółki, np. WSA w Krakowie uznał, że regulacja ograniczająca ulgę ze względu na opiekę naprzemienną nie ma zastosowania w sprawie, bo skarżący nie pobiera żadnego świadczenia wychowawczego (I SA/Kr 570/23).

Czytaj więcej

Fiskus ogranicza rozwodnikom "niewygodną" preferencje dla samotnych rodziców

Tak wynika z odpowiedzi resortu finansów na zapytanie „Rzeczpospolitej” o preferencyjne rozliczenie PIT dla osób samotnie wychowujących dzieci. Niestety twierdzi, że jeśli rodzice potencjalnie są uprawnieni do 800+ i dzielą się opieką, to żadne z niego nie skorzysta.

Ulga dla samotnych rodziców 

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Sądy i trybunały
Emilia Szmydt: Czuję się trochę sparaliżowana i przerażona
Zawody prawnicze
Szef palestry pisze do Bodnara o poważnym problemie dla adwokatów i obywateli
Sądy i trybunały
Jest opinia Komisji Weneckiej ws. jednego z kluczowych projektów resortu Bodnara
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Sądy i trybunały
Sędzia Michał Laskowski: Tomasz Szmydt minął się z powołaniem