Czy urzędnicy bronią świadków przed presją i zastraszaniem

Niepodawanie danych świadka w zawiadomieniu o miejscu i terminie przesłuchania, jakie wysyłane jest pełnomocnikom podatników, to dziś standard w urzędach kontroli skarbowej. Jedne zasłaniają się [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=072036DA9B218B685990204F6FFCCCB7?id=166335]ustawą o ochronie danych osobowych[/link]. Inne twierdzą, że obowiązek podawania danych osoby, która ma zeznawać w sprawie, nie wynika wcale z przepisów. Niektóre jednak przyznają, że takie działanie ma uniemożliwić kontaktowanie się ze świadkiem celem ustalenia zeznań. Ciekawe, że to, co stanowi problem w relacjach z urzędami kontroli skarbowej, nie przeszkadza izbom skarbowym.

[srodtytul]Liczy się dowód [/srodtytul]

Chodzi o rozdz. 11 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=582ECDA0581859658EA2BD1E83B507D8?n=1&id=176376&wid=328885]ordynacji podatkowej[/link], który reguluje kwestie dowodów w postępowaniu podatkowym. Zgodnie z jej art. 180 § 1 organ ma obowiązek dopuścić jako dowód wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Takim dowodem (art. 181) są właśnie zeznania świadków. Ordynacja wymaga zawiadomienia strony o miejscu i terminie ich przesłuchania przynajmniej na siedem dni przed terminem. Gwarantuje też stronie udział w przeprowadzeniu dowodu. Pozwala na zadawanie pytań świadkom i biegłym oraz składanie wyjaśnień (art. 190 § 1 i 2).

Przepisy ordynacji nie mówią jednak wprost o podawaniu danych świadków przesłuchiwanych w obecności strony, którą – zgodnie z art. 133 – jest podatnik, płatnik, inkasent czy pełnomocnik, jeśli strona go ustanowiła (art. 136). I to wykorzystują urzędy kontroli skarbowej.

Jeden z pełnomocników dostał z UKS w Lublinie zawiadomienie bez danych świadków, którzy mieli być przesłuchani. Jako powód odmowy podano ustawę o ochronie danych osobowych i zmienioną wykładnię przepisów. Jednocześnie powiadomiono go o możliwości zapoznania się z aktami sprawy i znajdującymi się w nich nazwiskami świadków, którzy mają być przesłuchani, w siedzibie urzędu. – Jest to dla mnie duże utrudnienie, bo nie mam czasu za każdym razem jeździć do Lublina, by zapoznać się z danymi świadków, bo tylko tam są one już dostępne. Przez to nie mogę ocenić, czy warto w danym przesłuchaniu uczestniczyć. Nie mogę się też do niego należycie przygotować – skarży się pełnomocnik.

Skarbówka odpiera zarzuty. Ewa Polska, wicedyrektor UKS w Lublinie, twierdzi, że [b]przepisy nie nakładają na organ kontroli skarbowej obowiązku informowania strony postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej o danych personalnych świadków.[/b] Organ zawiadamia stronę o przesłuchaniu świadka zgodnie z art. 190 § 1 i art. 289 § 1 ordynacji. Powołuje się na wyroki wojewódzkich sądów administracyjnych, z których – jej zdaniem – jednoznacznie wynika, iż w zawiadomieniach o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu nie jest konieczne szczegółowe podanie personaliów świadków [b](sygn. I SA/Lu 287/08, I SA/Rz 612/09i I SA/Bk 547/07)[/b].

Ponadto, jak mówi dyr. Polska, inspektorzy kontroli skarbowej często dostają sygnały, że strona usiłuje wywierać presję lub zastraszać świadka w celu wymuszenia korzystnych dla siebie zeznań bądź zatajenia przed organem faktów mogących mieć niekorzystny wpływ na treść rozstrzygnięcia.

[srodtytul]Prawa strony [/srodtytul]

Postępowanie UKS w Lublinie nie jest odosobnione. Są jednak i takie urzędy kontroli skarbowej, które nie robią z tego tytułu problemów, a inne raz podają dane świadków w zawiadomieniu, a innym razem nie.

Zdaniem ekspertów skarbówka łamie prawo. – [b]Takie postępowanie organów kontroli skarbowej stanowi naruszenie zasady czynnego udziału strony w postępowaniu. Aby rzetelnie przygotować się do przesłuchania, pełnomocnik powinien znać dane świadka.[/b] W wypadku spraw wielowątkowych każdy ze świadków może przecież zeznawać na inną okoliczność – podkreśla Alicja Sarna, doradca podatkowy w spółce MDDP.

Z kolei Michał Grzywacz, radca prawny z Kancelarii Radców Prawnych Grzywacz – Zawada s.c., zwraca uwagę na fakt, iż ordynacja wśród gwarancji procesowych umieszcza m.in. zasadę jawności postępowania, którą działania skarbówki ograniczają. – Pytanie, czy istnieje prawna różnica między ujawnieniem pełnomocnikowi danych świadka w toku zapoznawania się przez niego z aktami sprawy w siedzibie organu a ich ujawnieniem w zawiadomieniu o dokonaniu określonej czynności. Takich argumentów, moim zdaniem, nie sposób przytoczyć – dodaje mec. Grzywacz.