Tak orzekł Naczelny Sad Administracyjny w dwóch, wydanych 26 sierpnia 2009 r., wyrokach ([b]sygn. akt II FSK 33/09 i II FSK 34/09[/b]). W sumie sąd wydał już sześć rozstrzygnięć ([b]sygn. akt II FSK 235 /08, II FSK 329/08, II FSK 606/08, II FSK 722/08[/b]). Żadne nie było jednak korzystne dla spierających się z fiskusem o interpretację przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A18393DEF392E81CDE7A3AAA90EE6273?id=314797]ustawy o podatku od spadków i darowizn[/link]. Zdaniem niektórych ekspertów małe są teraz szanse na to, aby przy tak jednomyślnym orzecznictwie zapadł wyrok, który stanowiłby w nim wyłom. Chodzi o art. 4a ust. 1 ww. ustawy (DzU z 2006 r., nr 222, poz. 1629), który wprowadził zwolnienie z podatku własności rzeczy lub praw majątkowych odziedziczonych przez najbliższą rodzinę po 31 grudnia 2006 r.

Zwolnienie jest możliwe pod warunkiem, że w ciągu sześciu miesięcy (pierwotnie – miesiąca) od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w ciągu sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, zainteresowani zgłoszą to właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego na formularzu SD-Z1. Jeżeli tego nie zrobią będą musieli zapłacić podatek na zasadach określonych dla spadkobierców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3).

W tej samej nowelizacji ustawodawca wprowadził przepis przejściowy (art. 3 ust. 2), zgodnie z którym art. 4 ust. 4 określający podmiot zwolniony z opodatkowania (także art. 4a) stosuje się od 12 maja 2006 r. W efekcie podatnicy uznali, że zwolnienie dla najbliższej rodziny przewidziane w art. 4a stosuje się także od 12 maja 2006 r., a nabyte po tej dacie w drodze spadku rzeczy lub prawa majątkowe, przy spełnieniu warunków określonych w art. 4 ust. 4 i w art. 4a, są wolne od podatku. Innego zdania są organy podatkowe. Twierdzą, że wprowadzenie z datą wsteczną art. 4 ust. 4 ustawy miało umożliwić skorzystanie ze zwolnień i ulg podatkowych (wyłącznie w zakresie, w jakim one obowiązywały do 31 grudnia 2006 r.) tym obywatelom państw EOG, w tym Islandii, Norwegii i Liechtensteinu, którzy nabyli majątek w okresie od 13 maja 2006 r. do 31 grudnia 2006 r., a nie objęły ich przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=181595]rozporządzenia ministra finansów z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie zaniechania poboru podatku od spadków i darowizn od niektórych podatników (DzU nr 73, poz. 506)[/link]. Wygasło ono 1 stycznia 2007 r.

NSA nie ma wątpliwości: zwolnienie od podatku, o którym mowa w art. 4a ust. 1 ustawy, ma zastosowanie do faktycznego nabycia własności rzeczy i praw majątkowych po 31 grudnia 2006 r. W uzasadnieniu jednego z czterech wyroków, jakie zapadły 12 czerwca 2008 r. ([b]II FSK 329/08[/b]), sędziowie NSA zwrócili uwagę, iż taki właśnie pogląd podziela większość składów orzekających w wojewódzkich sądach administracyjnych. W tym uzasadnieniu NSA zauważył, że [b]rozbieżność poglądów między stronami i składami orzekającymi wojewódzkich sądów administracyjnych została spowodowana błędem ustawodawcy. Uchwalił on bowiem przepisy, które dopuszczają ich różną interpretację.[/b] A ponieważ skutki tego błędu nie mogą, zgodnie z utrwaloną od lat linią orzecznictwa sądowego, obciążać podatnika, sąd odstąpił od obciążenia strony “przegrywającej” kosztami postępowania kasacyjnego.

– Dla składów orzekających [b]decydujące znaczenie ma moment nabycia majątku, czyli z reguły dzień śmierci spadkodawcy. Bez znaczenia pozostaje uprawomocnienie się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku[/b] czy moment wydania decyzji wymiarowej – uważa Ireneusz Krawczyk, radca prawny, partner w kancelarii Ożóg i Wspólnicy.