NSA wyjaśnił jaki jest termin na zgłoszenie spadku po zmarłym w latach 2007-2008

Małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha, który odziedziczyli spadek między 1 stycznia 2007 r. a 31 grudnia 2008 r. mieli nie miesiąc, a sześć miesięcy na jego zgłoszenie w urzędzie skarbowym – uznał Naczelny Sąd Administracyjny

Publikacja: 25.09.2013 13:30

NSA wyjaśnił jaki jest termin na zgłoszenie spadku po zmarłym w latach 2007-2008

Foto: Fotorzepa, Bartek Sadowski

Wyrok NSA z 5 września 2013 r. (sygn. akt II FSK 1926/13)

to pokłosie czerwcowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który orzekł, że obowiązujący w latach 2007- 2008  przepis ustawy o podatku od spadków i darowizn dający spadkobiercom tylko miesiąc na powiadomienie fiskusa jest niezgodny z ustawą zasadniczą (sygn. akt P 43/11). Trybunał nie rozstrzygnął wtedy jednak, jaki termin powinni stosować spadkobiercy.

W rozpatrywanej sprawie chodziło o spadek, którego nabycie sąd stwierdził 23 listopada 2007 r. Jeden ze spadkobierców, syn zmarłej, zgłosił nabycie spadku 18 stycznia 2008 r. licząc na zwolnienie z podatku przewidziane dla osób z kręgu najbliższej rodziny spadkodawcy, które przewiduje art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Naczelnik urzędu skarbowego uzyskał z sądu informację, że postanowienie o nabyciu spadku uprawomocniło się 15 grudnia 2007 r. Uznał, że spadkobierca przekroczył miesięczny termin na dokonanie zgłoszenia  i ustalił mu wysokość podatku od spadku w kwocie blisko 67 tys. zł. Decyzję naczelnika utrzymała w mocy Izba Skarbowa, a  Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę podatnika. Stwierdził, że podatnik sam sobie zaszkodził, gdyż nie obliczył terminu uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku (od tej daty biegł miesięczny termin na zgłoszenie spadku do urzędu skarbowego), a żaden przepis nie nakłada na sąd ani organy podatkowe obowiązku pouczenia w tej kwestii czy dokonania obliczeń.

NSA musi uwzględnić wyrok TK

Do NSA trafiła skarga kasacyjna podatnika. W uzasadnieniu wyroku sąd zauważył, że  literalne brzmienie przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. uzasadniało takie, a nie inne stanowisko organów podatkowych i WSA. Jednak przy rozstrzygnięciu tej sprawy nie sposób pominąć skutków prawnych wyroku Trybunału Konstytucyjnego z czerwca 2013.

NSA przywołał uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 grudnia 2009 r. (sygn. akt I OPS 9/09) w której stwierdzono, że jeśli po wniesieniu przez stronę skargi kasacyjnej Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją aktu normatywnego, na podstawie którego wydano zaskarżone orzeczenie, to nawet jeżeli niekonstytucyjny przepis nie został wskazany w podstawach kasacyjnych, NSA powinien uwzględnić wyrok Trybunału w swoim orzeczeniu.

Sześć miesięcy przez analogię

Trybunał nie zakwestionował całej normy prawnej umożliwiającej najbliższej rodzinie zwolnienie z podatku spadkowego, a tylko pewien jej zakres - miesięczny termin na zgłoszenie spadku. Nie określił jednak terminu, w jakim spadkobierca winien takie zgłoszenie złożyć. Zdaniem NSA należało w takiej sytuacji przyjąć, że albo spadkobierca nie jest ograniczony jakimkolwiek terminem, albo uznać, że norma zawiera lukę konstrukcyjną i w drodze analogii przyjąć termin obowiązujący w aktualnym brzmieniu przepisu art. 4a ust. 1 pkt 1, czyli termin sześciomiesięczny.

- Oczywiste jest, że brak terminu dla złożenia właściwego zgłoszenia powodowałby, iż wymóg ten byłby w istocie obowiązkiem martwym. Naczelny Sąd Administracyjny uznał więc, że w niniejszym przypadku należało przyjąć obowiązywanie sześciomiesięcznego terminu dla złożenia zgłoszenia o nabyciu w drodze dziedziczenia własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę – czytamy w uzasadnieniu wyroku.

NSA stanął na stanowisku, że w rozpatrywanej sprawie doszło do naruszenia prawa materialnego. Dlatego uchylił w całości wyrok WSA i decyzje organów podatkowych.

Prawo karne
Morderstwo na Uniwersytecie Warszawskim. Obrońca podejrzanego: nie przyznał się
Ubezpieczenia i odszkodowania
Rekordowe odszkodowanie dla pacjenta. Miał operację kolana, wypisano go bez nogi
Prawo dla Ciebie
Jest decyzja SN ws. wytycznych PKW. Czy wstrząśnie wyborami?
Prawo karne
Mieszkanie Nawrockiego. Nieprawdziwe oświadczenia w akcie notarialnym – co na to prawo karne?
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura i egzamin ósmoklasisty 2025 z "Rzeczpospolitą" i WSiP
Materiał Promocyjny
Między elastycznością a bezpieczeństwem