Przeszłość nigdy nie jest martwa. To nawet nie jest przeszłość" – pisał William Faulkner, amerykański prozaik. Maksyma wydaje się dobrze ilustrować tzw. kwestię ludowo-chłopską w Polsce, która ukazuje się obecnie w nowy sposób. Powraca się do niej w sporej liczbie artykułów i książek. Ich autorzy to często akademicy, m.in. Kacper Pobłocki, Michał Rauszer, Adam Leszczyński, Piotr Korczyński. Publicystyczne skrzydło reprezentuje m.in. pisarz młodszego pokolenia Szczepan Twardoch, z którym w polemikę wszedł Maciej Radziwiłł. Nawiązują do głośnych książek sprzed kilku lat Jana Sowy i Andrzeja Ledera. Próbują się rozprawiać ze szlachetczyzną, uznając ją za barierę dla modernizacji kraju. „Pańska" Polska miała bowiem zbyt niski format umysłowy i moralny. Nawiązują też do widocznego na Zachodzie nurtu rozliczeń z okresem kolonizacji, a także dominacji tzw. warstw uprzywilejowanych.