Mediocritas. Niby szlachecki syn, ale ród bez karmazynów. Ojcowizna – Barany pod Pajęcznem, matka wniosła w posagu wieś Papieże – chichot za plecami w szkole departamentowej. Jak to jest, że jednym halsztuk dumnie unosi podbródek, a innym zawsze mota się w gruzły? Co począć z życiem, jeśli dane zostały rozliczne talenta, a nie jeniusz?

Zawsze coś nie tak, nie tak. Studia to przerywane, to podejmowane, szukanie posady w szkołach średnich od Kalisza po Kielce, prywatnie dawane lekcje. I nawet jeśli coś się udaje – to poniewczasie wychodzi, że trzeba było pójść inną ścieżką. Stypendium, otrzymane w 1823 na studiowanie „języków i starożytności słowiańskich" – ot, szansa, ale kiedy wróci po siedmiu latach, nie pozna Warszawy, a jego „Listów z krajów słowiańskich", które tak cyzelował, bodaj, że nikt nie czytał. Spiski, wszyscy chwalą Lelewela, a za chwilę – powstanie, niepojęte, groźne. Doczekał bezpiecznie końca, w grudniu 1831 otrzymał wymarzoną nominację na „zastępcę profesora dialektów słowiańskich" – ale co mu z tego, skoro za chwilę ukazem Mikołajowskim „Uniwersytet Królewsko-Aleksandrowski" zamknięty? Znów nudne godziny w gubernialnym gimnazjum.