Nie wolno naruszać wizerunku i renomy firmy

[b]Sąd Najwyższy w wyroku z 7 października 2009 r. (III CSK 39/09) [/b]uznał, że takimi dobrami objętymi ochroną na podstawie tych samych przepisów co dobra osobiste osoby fizycznej, tj. art. 23 i 24 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D8FCC072C6E8E1033A651DBD21C5CE9E?id=70928]kodeksu cywilnego[/link], są renoma i wizerunek osoby prawnej.

[srodtytul]Kontrowersyjna wizualizacja [/srodtytul]

W sprawie tej powodem domagającym się takiej ochrony była spółka z o.o. Logos Paliwa, a pozwanym – jej kontrahent, przedsiębiorca Andrzej W. W 2005 r. późniejsi adwersarze podpisali umowę, w której Andrzej A. zobowiązał się do wykonania tzw. wizualizacji stacji paliw należących do tej spółki. Chodzi o identyfikację wizualną, całość symboliki stosowanej przez firmę, wszystko to, po czym można ją rozpoznać na zewnątrz (kolory firmowe, logo, symbole dekoracyjne itd.).

Spółka, uznając, że wskutek odstępstw od ustaleń wizualizacja została wykonana nieprawidłowo, nie odebrała kilku stacji i odmówiła zapłaty całego wynagrodzenia. Zdaniem Andrzeja W. nie dopłacono mu ponad 2 mln zł. Wskutek tego, nie mogąc spłacić swych zobowiązań, popadł w tarapaty.

W czerwcu 2007 r. przedsiębiorca wystosował do osób prowadzących 38 stacji spółki pisma, w których zarzucił jej nierzetelność, unikanie spłaty swych zobowiązań, sugerował dopuszczenie się przez jej zarząd zaniedbań zagrożonych odpowiedzialnością karną. Podobne treści znalazły się na jego stronie internetowej. Andrzej W. zamieścił też na niej materiał porównawczy, który miał obrazować, że zlecone prace wykonał prawidłowo. Wskazał w nim elementy, które – jego zdaniem – niesłusznie były przyczyną odmowy wypłaty należnego mu wynagrodzenia.

[srodtytul]Nie tak się załatwia spory[/srodtytul]

Spółka wystąpiła przeciwko niemu do sądu, domagając się ochrony jej dóbr osobistych – renomy i wizerunku – na podstawie art. 23 i 24 k.c., a także ochrony na podstawie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A534A57951C197B4BC81F5A423BD6C90?id=170546]ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji[/link]. Sąd I instancji uwzględnił co do zasady jej żądania. Zakazał Andrzejowi W. rozpowszechniania godzących w te dobra treści, nakazał stosowne przeprosiny na stronie internetowej oraz na piśmie.

[b]W ocenie sądu pozwany nie zdołał wykazać, że zarzuty pod adresem spółki były prawdziwe, co uwolniłoby go od odpowiedzialności za naruszenie jej dóbr osobistych.[/b]

Zdaniem sądu przedsiębiorca swym działaniem wypełnił jednocześnie przesłanki czynu nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Naruszył bowiem dobre obyczaje kupieckie, które wymagają, by spory rozstrzygać polubownie albo korzystać ze środków przewidzianych prawem. W ocenie sądu jego działania nie stanowiły natomiast – inaczej, niż twierdziła spółka – czynu nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 14 tej ustawy.

[srodtytul]Były podstawy do udzielenia ochrony [/srodtytul]

Sąd II instancji oddalił apelację Andrzeja W. Do istotnej kwestii zakwalifikowania jego działań jako czynów nieuczciwej konkurencji się nie odniósł, co zresztą w rezultacie spowodowało, że nie mógł odnieść się do niej, z braku stosownych zarzutów w skardze kasacyjnej, także SN.

Sąd II instancji stwierdził natomiast w sposób jednoznaczny, że ustalenia faktyczne sądu I instancji były prawidłowe i że były podstawy do udzielenia spółce ochrony na podstawie art. 24 k.c.

[srodtytul]Wizerunek, czyli opinia[/srodtytul]

Pełnomocniczka Andrzeja W. przekonywała przed Sądem Najwyższym m.in., że wizerunek jest dobrem osobistym, ale wyłącznie osoby fizycznej; nie można go odnieść do osoby prawnej. SN w wyroku z 1975 r. uznał wprawdzie renomę za dobro osobiste osoby prawnej, jednak teraz ma ona charakter majątkowy, oznacza uznanie łączące się z produktem firmy. Z tych względów, skoro nie są to dobra osobiste, zastosowanie w tej sprawie art. 23 k.c. było nieprawidłowe.

Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do podważenia werdyktu sądu II instancji. Sędzia Marek Sychowicz zaznaczył przy tym, że SN rozpoznaje skargę kasacyjną od orzeczenia tego sądu i tylko w granicach podstaw kasacyjnych.

SN zgodził się z sądami, że zarówno renoma, jak i wizerunek należą do dóbr osobistych osoby prawnej. – Jest oczywiste, że – tłumaczył sędzia – wizerunek osoby fizycznej, o którym mowa w art. 23 k.c., to odzwierciedlenie wyglądu osoby fizycznej, jej fotografia itp. Do osoby prawnej będącej bytem abstrakcyjnym tak rozumiany wizerunek oczywiście się nie odnosi. Tu chodzi o wizerunek w znaczeniu opinii. Nie zgodził się też SN z twierdzeniem, że podejmując działania przeciwko spółce, Andrzej W. korzystał z prawa do wyrażania poglądów.

[ramka][b]Pod ochroną prawa cywilnego[/b]