Bez wskazania konkretnej gwarancji dług celny niezabezpieczony

[b]Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 9 września 2010 r. (II CSK 134/10)[/b].

Wyrok ten dotyczy sprawy wniesionej przez Skarb Państwa (dyrektora izby celnej) przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń Interrisk o zapłatę 112 tys. zł z odsetkami z gwarancji udzielonej przez Cigna STU, poprzednika prawnego tej firmy.

[srodtytul]Według adnotacji urzędowej[/srodtytul]

Agencja celna złożyła w 2002 r. dwie gwarancje ubezpieczeniowe o numerach 116 i 117, jako przewidziane w art. 197 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AF505EA02F8B03217EC02F6E1F5258E6?id=162069]kodeksu celnego[/link] z 1997 r. zabezpieczenie generalne długów celnych wynikających z procedury dopuszczenia do obrotu. Udzielił ich Skarbowi Państwa, jako benficjentowi, Państwowy Zakład Ubezpieczeń.

Miały one zabezpieczać długi celne powstałe w okresie od 1 września 2002 do 31 sierpnia 2003 r., pierwsza do łącznej kwoty 7 mln zł, druga do kwoty 2,7 mln zł. Gwarancję nr 116 po upływie okresu, na który została udzielona, zastąpiła gwarancja generalna z 2003 r. udzielona przez Cignę STU, obejmująca także długi z odpraw niezamkniętych, zabezpieczone gwarancją nr 116. Gwarancja nr 117 została zwrócona agencji przed upływem jej ważności.

Spór dotyczył długu celnego Tomasza K., który powstał w wyniku zgłoszenia w ramach procedury dopuszczenia do obrotu dokonanego w maju 2003 r. przez agencję działającą jako jego przedstawiciel bezpośredni. W dokumencie zgłoszenia celnego SAD jej pracownicy wskazali jako zabezpieczenie tego długu gwarancję nr 117.

Funkcjonariusz urzędu celnego sprawdził, czy zabezpieczenie to jest wystarczające i – wskazując gwarancję nr 117 – dokonał z tej kontroli adnotacji urzędowej o stanie wykorzystania zabezpieczenia, stosownie do § 7 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=79845]rozporządzenia wykonawczego (DzU z 1999 r. nr 96, poz. 1125)[/link].

[srodtytul]Dłużnik fiskusa nie zapłacił [/srodtytul]

W grudniu 2004 r. organ celny wydał decyzję stwierdzającą, że z racji wskazanego zgłoszenia na Tomaszu K. ciąży obowiązek zapłaty cła w kwocie przekraczającej 112 tys. zł. Jego spór z organami celnymi zakończył się ostatecznie odrzuceniem przez WSA skargi na decyzję organu odwoławczego. Tomasz K. należności tej nie uregulował. Prowadzona przeciwko niemu egzekucja okazała się bezskuteczna.

W tym stanie rzeczy Skarb Państwa – dyrektor izby celnej, wystąpił do sądu przeciwko Interriskowi, następcy prawnemu Cigny STU, o zapłatę wskazanego długu Tomasza K. z tytułu gwarancji ubezpieczeniowej.

Sąd I instancji uwzględnił żądanie, a sąd II instancji zaakceptował ten wyrok. Argumentował, że skoro w chwili powstania długu celnego Tomasza K. organ celny dysponował dwoma gwarancjami PZU przedstawionymi przez agencję, nie może być tak, że mimo to i mimo ciągu gwarancji nie ma żadnego zabezpieczenia.

[srodtytul]Bez przyporządkowania nieważna [/srodtytul]

W skardze kasacyjnej Interrisk powtórzył wcześniej podnoszony argument, że choć w okresie, w którym powstał dług celny Tomasza K., obowiązywała gwarancja nr 116 udzielona na rzecz agencji i przejęta potem przez Cignę STU, to tego długu ona nie obejmuje, skoro jako jego zabezpieczenie podano i w adnotacji urzędowej wskazano inną gwarancję, nr 117.

SN uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Zgodził się z zarzutem naruszenia art. 65 kodeksu celnego wskutek błędnej wykładni umowy gwarancji. Sędzia Kazimierz Zasada zaznaczył, że SN podziela stanowisko wnoszącego skargę kasacyjną, że koniecznym elementem realizacji gwarancji zabezpieczającej dług celny jest przyporządkowanie do niej konkretnego długu.

Choć gwarant zobowiązuje się do zapłaty długów powstałych w oznaczonym okresie, to do zabezpieczenia konkretnego długu dojdzie dopiero po przyporządkowaniu go do tej gwarancji. Inaczej nie będzie ona spełniała swej funkcji. Stąd potrzeba kontroli, czy dana operacja mieści się w łącznej kwocie gwarancji.

Stąd też przewidziany w § 7 ust. 2 obowiązek odnotowywania przez funkcjonariusza celnego powstania i wykonania zobowiązań objętych zabezpieczeniem generalnym – tłumaczył sędzia. To samo dotyczy też podziału łącznej kwoty gwarancji generalnej między poszczególne urzędy celne.

Wyrok ten oznacza, że Interrisk długu celnego Tomasza K. nie spłaci. Skarb Państwa może jeszcze domagać się tego od agencji.

[ramka][b]Gwarancja generalna[/b]

Choć od 1 maja 2004 r. obowiązuje wspólnotowy kodeks celny (rozporządzenie Rady Europy nr 2913/92, dalej w.k.c.) oraz polski kodeks celny z 2003 r., przedstawiony tu wyrok SN odnieść można w pełni do aktualnego stanu prawnego.

Oba wskazane akty prawne przewidują gwarancję jako zabezpieczenie spłaty długu celnego. W art. 195 w.k.c. zapisano, że gwarant zobowiązuje się na piśmie do zapłacenia solidarnie z dłużnikiem zabezpieczonej w ten sposób kwoty długu celnego.

W art. 191 w.k.c. przewidziano możliwość złożenia generalnego zabezpieczenia dla wielu operacji, wobec których powstał albo może powstać dług celny.

Urzędowe formularze wniosków o udzielenie pozwolenia na stosowanie zabezpieczenia generalnego, pozwolenia na jego stosownie i potwierdzenia złożenia zabezpieczenia generalnego określono w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=176209]rozporządzeniu ministra finansów z 22 grudnia 2004 r. w sprawie wzorów formularzy stosowanych w sprawach celnych[/link].