Gdy zaginie faktura, trzeba wystąpić o duplikat

[b]Tak orzekł WSA w Rzeszowie 15 grudnia 2009 r. (I SA/Rz 228/09).[/b]

Organy podatkowe odmówiły podatnikowi prawa do obniżenia podatku należnego o naliczony. Kontrola wykazała, że nie ma on żadnych dokumentów księgowych związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą za kontrolowany okres.

Podatnik oświadczył, że cała dokumentacja została mu skradziona. Nie podjął jednak żadnych działań mających na celu jej odtworzenie, w szczególności nie zwrócił się do kontrahentów o wystawienie duplikatów faktur.

W uzasadnieniach decyzji organy powoływały się na te przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172827]ustawy o VAT[/link], które nakładają na podatnika obowiązek prawidłowego prowadzenia ewidencji zawierającej m.in. kwoty podatku naliczonego obniżającego podatek należny.

Podatnik odwołał się do WSA, zarzucając organom, że podstawa prawna powołana przy wydaniu tych decyzji jest niezgodna z konstytucją. Sąd uchylił skargę. Podkreślił, że w tej sprawie organy podatkowe przyjęły prawidłowe stanowisko oparte na zgodnej z konstytucją podstawie prawnej.

W ocenie sądu brak faktur stwierdzających nabycie towarów i usług oznacza niewypełnienie dyspozycji przepisów ustawy o VAT, co uniemożliwia podatnikowi skorzystanie z prawa do obniżenia podatku należnego o naliczony. Podatnik nie podjął żadnych działań w celu odtworzenia dokumentacji, a organy podatkowe nie mogą go w tym wyręczać.

[i]Autorka jest członkiem Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte[/i]

[ramka][b]Komentuje Maciej Janicki, starszy konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Szczecinie):[/b]

Wyrok potwierdza ugruntowaną już linię orzeczniczą, że prawo podatnika do skorzystania z możliwości odliczenia VAT naliczonego jest ściśle powiązane z posiadaniem szczególnego dokumentu, jakim jest faktura VAT.

Stanowi ona źródło zarówno określonych obowiązków, jak i uprawnień, m.in. obowiązku wystawcy faktury do zapłaty wynikającej z niej kwoty podatku i uprawnienia odbiorcy do pomniejszenia kwoty swojego podatku należnego o podatek wykazany na otrzymanych fakturach.

Faktura jest zatem fundamentalnym dokumentem dla całego systemu VAT, przez co przepisy prawa podatkowego dość precyzyjnie regulują, jakie elementy powinna zawierać w swojej treści, w jakich okolicznościach powinna być wystawiana oraz kto jest uprawniony do jej wystawiania.

Przepisy regulują ponadto zasady i terminy przechowywania faktur, sposoby ich poprawiania (korygowania), a także możliwość ich odzyskania w razie utraty.

W tej sprawie podatnik nie miał faktur za kontrolowane miesiące, bo (co wynikało ze zgłoszenia na policję) dokumentacja została mu skradziona. Co ciekawe podatnik przez cztery lata (również w trakcie trwającego postępowania administracyjnego) nie próbował odzyskać utraconych dokumentów (np. występując do kontrahentów o wydanie duplikatów).

W tej sytuacji organy podatkowe, a za nimi sąd administracyjny odmówił mu prawa do odliczenia VAT naliczonego. Warto przy tym wskazać, że odmówiono tego prawa w całości, mimo że organy podatkowe w ramach podejmowanych czynności dotarły do niektórych faktur wystawionych temu podatnikowi.

Jednak, jak podkreślił sąd administracyjny, „organ nie może wyręczać podatnika w wykonywaniu jego obowiązków w zakresie gromadzenia, przechowywania i – w razie potrzeby – odtwarzania dokumentacji dla celów podatku od towarów i usług.

Przyjęcie odmiennego stanowiska oznaczałoby bowiem, że brak faktur i ewidencji oraz całkowita bierność podatnika w ich odtwarzaniu byłaby dla niego korzystna tym bardziej, im większa byłaby aktywność organu w ujawnianiu transakcji zakupu towarów i usług przez podatnika”.

Konkluzja płynąca z tego orzeczenia wydaje się oczywista: podatnicy korzystający z prawa do odliczenia VAT naliczonego powinni w szczególny sposób dbać o przechowywanie faktur, z których wynika podatek naliczony, a w razie ich utraty niezwłocznie postarać się o ich odtworzenie.