Podatkowe skutki skrócenia umowy leasingu

[b]Tak orzekł WSA w Warszawie 28 maja 2009 r. (III SA/ Wa 228/09).[/b]

Spółka prowadzi działalność leasingową. Zdarza się, że leasingobiorcy zwracają się do niej z prośbą o skrócenie okresu umowy oraz umożliwienie przedterminowego zakupu przedmiotu leasingu. Wystąpiła więc do organu podatkowego z zapytaniem, jak w takiej sytuacji ustalić przychód z tytułu sprzedaży przedmiotu leasingu. Pytała też, czy jeśli wskaże przyczyny uzasadniające podanie w umowie sprzedaży ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy nie będzie miał możliwości określenia wartości rzeczy na podstawie art. 14 ust. 3 ustawy o CIT. Zdaniem spółki przychód może być obliczony jako suma wszystkich przewidzianych w umowie i niezapłaconych do danego momentu rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem. A wskazanie przyczyn uzasadniających podanie w umowie sprzedaży ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej wyłącza możliwość określenia przez organ podatkowy wartości przedmiotu leasingu.

Organ podatkowy nie zgodził się z tym. Jego zdaniem taka kalkulacja przychodu z tytułu skrócenia umowy leasingu była nieuzasadniona. Natomiast odpowiadając na drugie pytanie, stwierdził, że ocena, czy okoliczności wskazane przez podatnika zasługują na uwzględnienie, może być dokonana tylko w toku postępowania podatkowego.

Spółka wniosła skargę do WSA, lecz sąd ją oddalił. Podkreślił, że przepisy ustawy o CIT nie dają podstaw prawnych do ustalania w sposób systemowy wartości przedmiotu umowy w wysokości niespłaconych przez korzystającego rat leasingowych. W związku z tym nie można automatycznie twierdzić, że w każdym przypadku przychodem podatkowym dla celów CIT przy sprzedaży przedmiotu umowy będzie wartość niezapłaconych rat (pomniejszona o kwotę prowizji), które normalnie zostałyby zapłacone w razie zrealizowania do końca warunków wynikających z umowy. Interpretacja art. 14 ust. 3 ustawy o CIT nie daje podstaw do uznania stanowiska spółki za prawidłowe, ponieważ organ podatkowy udzielając odpowiedzi twierdzącej, mógłby pozbawić się na przyszłość możliwości badania wartości przedmiotu leasingu w toku prowadzonego przez siebie postępowania podatkowego.

[i]Radosław Baraniewicz, Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte[/i]

[ramka][b]Komentuje Dominika Ramirez-Wołkiewicz, starsza konsultantka w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)[/b]

Ustawa o CIT w rozdziale 4a zawiera przepisy dotyczące sprzedaży przedmiotu leasingu leasingobiorcy po upływie podstawowego okresu umowy leasingu oraz sprzedaży osobie trzeciej. W związku z tym do sprzedaży przedmiotu leasingu leasingobiorcy w razie skrócenia okresu obowiązywania umowy leasingu należy stosować przepisy ogólne dotyczące sprzedaży rzeczy (art. 14 ustawy o CIT), a nie szczególne przepisy zawarte w rozdziale 4a.

Omawiane orzeczenie WSA w Warszawie dotyczy właśnie takiego przypadku i porusza istotny problem sposobu ustalenia wartości rynkowej sprzedawanego przedmiotu leasingu.

Przede wszystkim należy zgodzić się z WSA, że przepisy ustawy o CIT nie dają podstaw prawnych do automatycznego uznania, że sprzedaż przedmiotu leasingu leasingobiorcy w razie skrócenia okresu obowiązywania umowy powinna nastąpić po cenie odpowiadającej wysokości niespłaconych przez korzystającego rat leasingowych, pomniejszonej o kwotę prowizji. Zgodnie z art. 14 ustawy o CIT przychodem ze zbycia rzeczy jest wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli cena ta odbiega od wartości rynkowej, organ podatkowy określa przychód w wysokości wartości rynkowej. Przepisy ustawy o CIT zawierają wskazówki, w jaki sposób ustala się wartość rynkową przedmiotu leasingu. Natomiast nie wskazują, że w wypadku skrócenia okresu umowy leasingu i sprzedaży leasingobiorcy zasadą jest ustalenie ceny sprzedaży w wysokości niespłaconych przez korzystającego rat leasingowych, pomniejszonej o kwotę prowizji.

Ponadto z orzeczenia WSA wynika, że organ podatkowy udzielając podatnikowi odpowiedzi w interpretacji indywidualnej nie może pozbawić się możliwości badania wartości sprzedawanego przedmiotu leasingu w toku prowadzonego postępowania podatkowego i tego, czy podane przez podatnika przyczyny uzasadniające podanie ceny odbiegającej od wartości rynkowej są rzeczywiście uzasadnione.

Na koniec warto zauważyć, że organy podatkowe w niektórych interpretacjach indywidualnych prezentują stanowisko, że nawet w razie zmiany podstawowego okresu umowy leasingu (skrócenie, przedłużenie) istnieje możliwość sprzedaży przedmiotu leasingu dotychczasowemu leasingobiorcy po cenie odpowiadającej hipotetycznej wartości netto (dla leasingu operacyjnego) bądź po cenie znacznie odbiegającej od wartości rynkowej przedmiotu leasingu (dla leasingu finansowego). Należy jednak pamiętać, że w takich wypadkach nadal muszą być spełnione przesłanki uznania danej umowy za umowę leasingu zgodnie z ustawą o CIT (art. 17b ust. 1, art. 17f ust. 1).