Można odliczyć VAT od wydatków na podwyższenie kapitału zakładowego

Jeśli wydatki na podwyższenie kapitału zakładowego pozostają w związku z działalnością gospodarczą podatnika, to można od nich odliczyć VAT na zasadach ogólnych

Aktualizacja: 17.08.2009 07:50 Publikacja: 17.08.2009 07:12

Radosław Baraniewicz, Jacek Skolimowski

[b]Tak orzekł NSA 21 lipca 2009 r. (I FSK 897/08).[/b]

Spółka podwyższyła kapitał zakładowy. W związku z tym odliczyła podatek naliczony z faktury VAT dokumentującej sporządzenie aktu notarialnego oraz wydanie jego wypisów. Akt notarialny dokumentował wniesienie do spółki aportu w postaci zorganizowanego przedsiębiorstwa. Wydatki związane z aportem spółka uznała za koszt uzyskania przychodów i odliczyła podatek naliczony.

Organ podatkowe uznały, że naruszono w ten sposób art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT z 2004 r. i art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Ich zdaniem wynikało z nich, że kosztów opłat notarialnych, sądowych, podatku od czynności cywilnoprawnych poniesionych w związku z powiększeniem kapitału zakładowego nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów i w konsekwencji nie można odliczyć od nich VAT naliczonego. Wobec tego stwierdzono, że spółka wykazała w deklaracji podatkowej zaniżone zobowiązanie podatkowe.

Spółka wniosła skargę do WSA, która została oddalona. Zdaniem WSA w wyniku podniesienia kapitału zakładowego skarżąca uzyskała co prawda przyrost majątku, jednak takie przysporzenie zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o CIT nie jest przychodem podatkowym, dlatego nie można poniesionych w związku z tym wydatków uwzględniać przy ustalaniu dochodu do opodatkowania.

Od tego wyroku spółka wniosła skargę kasacyjną, która została uwzględniona.

Zdaniem NSA uzależnienie odliczenia VAT od automatycznego przyjęcia danego wydatku jako kosztu uzyskania przychodu mogło być uznane (w stanie prawnym z 2005 r.) za niezgodne z prawem wspólnotowym. Takie ograniczenie stoi w sprzeczności z zasadą neutralności opodatkowania zawartą w odpowiednich przepisach VI dyrektywy. Wykładnia gramatyczna art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT w powiązaniu z przepisami ustaw o podatku dochodowym wprowadza ograniczenie, które nie ma swojego umocowania w prawie wspólnotowym.

NSA podkreślił również, że wydatki na podwyższenie kapitału zakładowego są ewidentnie wydatkami związanymi z prowadzoną działalnością gospodarczą.

[i]Radosław Baraniewicz, Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte[/i]

[ramka][b]Komentuje Dominik Arędzki, starszy konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Łodzi)[/b]

W omawianym wyroku NSA dał wyraz autonomii podatku VAT, stwierdzając, że funkcjonująca od 1 maja 2004 r. do 30 listopada 2008 r. regulacja uzależniająca odliczenie VAT od uznania danego wydatku za koszt uzyskania przychodu dla celów podatku dochodowego stoi w sprzeczności z fundamentalną zasadą wspólnotowego systemu podatku od wartości dodanej, jaką jest zasada neutralności.

Zgodnie z nią poszczególni uczestnicy obrotu gospodarczego nie powinni ponosić ekonomicznego ciężaru naliczonego VAT, jeśli tylko dany wydatek jest ponoszony w związku z działalnością opodatkowaną.

Słuszność tego stanowiska potwierdza chociażby uchylenie tej regulacji od 1 grudnia 2008 r. Zgodnie z treścią uzasadnienia do projektu ustawy zmieniającej celem wprowadzonych zmian było zwiększenie neutralności VAT oraz usunięcie niezgodności regulacji z dyrektywą 2006/112/WE.

Omawiany wyrok może mieć duże znaczenie dla podatników, którzy na wszelki wypadek lub też w efekcie działań organów podatkowych nie odliczyli VAT od wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów. Należy bowiem zauważyć, że sporny przepis był dotychczas często wykorzystywanym narzędziem przez organy podatkowe, które w praktyce automatycznie przenosiły ograniczenia w zakresie odliczania określonych wydatków w podatku dochodowym na grunt VAT bez uwzględniania treści art. 86 ustawy o VAT, który wskazuje na podstawową zasadę odliczalności VAT.

Omawiany wyrok powinien być zatem pozytywnym sygnałem dla podatników, którzy nie odliczyli VAT na podstawie art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, do podjęcia obecnie próby odzyskania nienależnie zapłaconego podatku.Moim zdaniem powinien również stanowić podstawę do dyskusji o możliwości uznania omawianych wydatków za koszty uzyskania przychodów na gruncie ustawy o CIT.

Dodatkowo warto zwrócić uwagę, że niezależnie od powoływania się na wskazany art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT organy podatkowe dość często kwestionują możliwość odliczenia wydatków na podwyższenie kapitału na podstawie art. 86 tej ustawy, twierdząc, że nie pozostają one w związku z działalnością opodatkowaną (rozpatrują je z uwzględnieniem jedynie samej czynności podwyższenia kapitału, a nie działalności operacyjnej podatnika). Jednak i takie podejście jest moim zdaniem nieuzasadnione, co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych [b](por. wyrok WSA w Warszawie z 16 kwietnia 2009 r., III SA/Wa 3413/08).[/b][/ramka]