Wierzyciel odpowie, gdy zawinił

Tak będzie również, gdy sąd uchyli potem nakaz i oddali roszczenie powoda.

[b]Potwierdził to Sąd Najwyższy w uchwale (sygn. III CZP 68/09).[/b]

Zastrzegł jednak równocześnie, że osoba taka może na podstawie art. 415 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B45B9651E34E23C0B0AD9C82D9796B8F?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] ponosić odpowiedzialność za szkodę, jeśli złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji i jego popieranie było zachowaniem zawinionym.

Początek sprawie, której dotyczy wskazana uchwała, dał nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla na wniosek Agencji Finansowej spółki z o.o. przeciwko innej spółce z o.o. JUR-GAST. W razie wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty sąd może na wniosek pozwanego wstrzymać wykonanie nakazu.

JUR-GAST wystąpiła z takim wnioskiem i sąd I instancji go uwzględnił. Jednakże wcześniej Agencja wyegzekwowała całą zasądzoną kwotę – prawie 180 tys. zł wraz z odsetkami i kosztami postępowania. Komornik ściągnął też koszty egzekucji w wysokości bez mała 28 tys. zł.

[srodtytul]Zwrot bez kosztów komorniczych [/srodtytul]

Sprawa zakończyła się wygraną JUR-GAST. Nakaz zapłaty został uchylony i żądanie Agencji oddalone w całości.

Agencja zwróciła kwotę przekazaną jej przez komornika. Nie obejmowała ona jednak kosztów egzekucji komorniczej.

JUR-GAST w tej sytuacji wystąpiła z żądaniem zasądzenia kwoty równej tym kosztom wraz z odsetkami. Sąd I instancji to żądanie uwzględnił. Jako prawną podstawę wskazał art. 338 § 2 kodeksu postępowania cywilnego. W myśl art. 338 § 1 k. p. c. sąd, uchylając lub zmieniając wyrok, któremu nadał klauzulę natychmiastowej wykonalności, orzeka na wniosek pozwanego m.in. o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia. W § 2 art. 338 k. p. c. zaś zapisano, że § 1 nie wyłącza możliwości dochodzenia w osobnym procesie naprawienia szkody poniesionej wskutek wykonania wyroku.

Sąd II instancji, do którego wpłynęła apelacja Agencji, uznał, że w sprawie występuje zagadnienie prawne, które rozstrzygnąć musi SN. Zgodził się z Agencją, że art. 338 k. p. c. nie może być podstawą takiego powództwa, bo jest to przepis o charakterze procesowym. Materialnoprawną jego podstawę określać musiałyby przepisy kodeksu cywilnego. Są nimi przede wszystkim przepisy o nienależnym świadczeniu i bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 – 411 kodeksu cywilnego).

[b]Niezależnie od tego powoda, który wyegzekwował kwotę przyznaną w nieprawomocnym nakazie zapłaty, obciążać może obowiązek naprawienia szkody tym wyrządzonej.[/b]

Podstawą roszczenia jest art. 415 k. c. wprowadzający generalną zasadę, że ten, kto ze swej winy wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Oznacza to konieczność wykazania, że działanie było czynem niedozwolonym, tj. było bezprawne, czyli sprzeczne z prawem albo zasadami współżycia społecznego, i zawinione.

[srodtytul]Jeśli wierzyciel zawinił[/srodtytul]

Jednakże sąd II instancji nie był pewny, [b]czy można uznać za czyn niedozwolony prowadzenie egzekucji na podstawie nieprawomocnego nakazu wydanego w postępowaniu nakazowym korzystającym z rygoru natychmiastowej wykonalności[/b]. Stąd pytanie prawne do SN.

Treść uchwały podjętej w odpowiedzi świadczy o tym, że [b]Sąd Najwyższy dostrzegł taką możliwość. Stwierdził wprawdzie, że za szkodę wyrządzoną wykonaniem nieprawomocnego nakazu zapłaty, a następnie uchylonego, wierzyciel nie ponosi odpowiedzialności, zastrzegł jednak, że inaczej będzie, jeśli złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji i jego popieranie było zachowaniem zawinionym.[/b]

[ramka][b]Nakaz z natychmiastową wykonalnością[/b]

Stosownie do art. 492 § 3 k.p.c. nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla, warrantu, rewersu lub czeku staje się natychmiast wykonalny po upływie terminu do zaspokojenia roszczenia. Słowem, po uzyskaniu klauzuli wykonalności powód przed ostatecznym zakończeniem sprawy, a nawet rozpatrzeniem zarzutów przeciwnika od takiego nakazu, może udać się do komornika sądowego i ściągnąć przymusowo całą figurującą w nakazie kwotę. Każdy nakaz zapłaty stanowi też tytuł zabezpieczenia, bez nadawania mu przez sąd klauzli wykonalności. Na jego podstawie komornik może np. zająć konto bankowe dłużnika, wynagrodzenie za pracę, maszyny.[/ramka]