Odsetki: dochód z działalności gospodarczej czy z kapitału

Z wyroku z 3 marca 2011 Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (III SA/ Wa 1480/10) wynika, że odsetek od lokaty terminowej uzyskanych przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną nie należy łączyć z przychodami firmy. Wszystkie lokaty terminowe zakładane przez osoby fizyczne powinny być bowiem opodatkowane w sposób zryczałtowany według 19-proc. stawki.

To z pewnością nie koniec sporów podatników z fiskusem. W przeszłości wojewódzkie sądy administracyjne w podobnych sprawach wydawały odmienne wyroki. Poza tym zarówno korzystne, jak i niekorzystne dla podatników wyroki WSA są nieprawomocne.

W tej sprawie decydujący głos będzie więc miał Naczelny Sąd Administracyjny.

Czy odsetki mają związek z działalnością

Przedsiębiorcom zależy na  uznaniu odsetek z lokat terminowych za przychód z działalności gospodarczej. Dzięki temu mogą bowiem kompensować je z ewentualnymi stratami. Poza tym podstawowa stawka podatku wynosi 18 proc., a więc nieco mniej niż podatek od lokat.

Kluczowy w sporze między podatnikami a fiskusem jest art. 14 ust. 2 pkt 5 ustawy o PIT. Nakazuje on uznać za przychody z działalności gospodarczej odsetki od środków na rachunkach bankowych utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą.

Organy podatkowe uważają jednak, że założenie lokaty terminowej nie ma z nią związku. Wynika to z bardzo wąskiego pojmowania konta służącego do prowadzenia działalności gospodarczej. Zdaniem fiskusa są to tylko konta przeznaczone do dokonywania płatności albo ich otrzymania. Lokata terminowa nie spełnia tego kryterium.

Przy tym założeniu wszystkie lokaty zakładane przez osoby fizyczne – zarówno prowadzące działalność gospodarczą, jak i niebędące przedsiębiorcami – powinny być opodatkowane 19-proc. ryczałtem. Wynika to z art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT.

Mówi on, że za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się odsetki od wkładów oszczędnościowych i środków na rachunkach bankowych lub w innych formach oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, z wyjątkiem środków pieniężnych związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą.

Za takie środki fiskus nie uznaje nawet zysków firmy ulokowanych w banku na lokacie terminowej przed kolejnymi inwestycjami w projekty i transakcje prowadzone przez firmę.

Argumenty WSA w Warszawie

Fiskus uważa – i 3 marca 2011 potwierdził to WSA w Warszawie – że lokaty terminowe nie są rachunkami związanymi z bieżącą działalnością firmy.

W wyroku tym czytamy: „niewątpliwie za rachunki bankowe związane z wykonywaną działalnością gospodarczą uznać należy wyłącznie takie rachunki, za pośrednictwem których przyjmowane są i z których dokonywane są wszelkiego rodzaju płatności podmiotu gospodarczego.

Natomiast wolne środki pieniężne przechowywane na lokatach bankowych nie stanowią środków pieniężnych związanych z wykonywaną działalnością. W konsekwencji odsetki od takich lokat i obligacji stanowią przychód z kapitałów pieniężnych.

Lokowanie wolnych środków na lokatach pieniężnych powoduje, iż środki nie służą działalności gospodarczej a pomnażaniu środków przy jednoczesnym wyeliminowaniu ryzyka gospodarczego”.

WSA w  Warszawie powołał się na orzeczenie NSA z 26 sierpnia 2008 (II FSK 806/07)

.

NSA stwierdził w nim, że rachunek bankowy utrzymywany w  związku z wykonywaną działalnością gospodarczą to taki rachunek, który służy przedsiębiorcy do prowadzenia tej działalności. Jest to zatem taki rachunek, za pomocą którego dokonywane są rozliczenia z tytułu zawieranych przez przedsiębiorcę transakcji.

Rozchody i przychody na takim rachunku dotyczą co do zasady odpowiednio spłacanych długów i wpłat z tytułu posiadanych wierzytelności, związanych z zobowiązaniami przedsiębiorcy zaciąganymi w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej (dostawami usług lub towarów).

Warto pamiętać o prawie bankowym

Przedsiębiorcy, którzy nie zgadzają się z tezami WSA w Warszawie, mogą powołać się na art. 49 prawa bankowego.

Przepis ten mówi, że banki mogą prowadzić w szczególności następujące rodzaje rachunków bankowych:

- rachunki rozliczeniowe, w tym bieżące i pomocnicze,

- rachunki lokat terminowych,

- rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych,

- rachunki powiernicze.

Jest to katalog otwarty. Przy czym zgodnie z ust. 2 tego przepisu rachunki rozliczeniowe oraz rachunki lokat terminowych mogą być prowadzone wyłącznie dla:

- osób prawnych,

- jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, jeśli posiadają zdolność prawną,

- osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek, w tym dla osób będących przedsiębiorcami.

Na przepisy te powołał się WSA w Kielcach w wyroku z 30 września 2010 (I SA/Ke 437/ 10). W uzasadnieniu wskazał, że przepisów prawa podatkowego nie można interpretować w  oderwaniu od unormowań wynikających z innych ustaw.

Dlatego odwołał się do prawa bankowego. Wynika z niego, że lokata terminowa służy gromadzeniu środków na rachunku w ten sposób, że zostają one zamrożone na określony czas, poprzez zawarcie w umowie z bankiem klauzuli wyłączającej możliwość dysponowania nimi przez  posiadacza rachunku (art. 50 ust. 1 prawa bankowego).

Sąd wskazał, że dla banku oznacza to zwolnienie z konieczności utrzymywania w tym zakresie gotowości do zwrotu środków na każde żądanie wkładcy, a dla posiadacza rachunku korzystniejsze, niż w przypadku innych depozytów, oprocentowanie.

Zdaniem WSA w Kielcach „(…) nie można mieć wątpliwości, że będą to lokaty bankowe utrzymywane w związku z wykonywaną działalnością.

W konsekwencji trafna jest konkluzja skargi, że osiąganie przychodów z odsetek od takich lokat bankowych należy uznać za przychody uzyskiwane z w związku z wykonywaną pozarolniczą działalnością gospodarczą, którą, co wynika ze stanu faktycznego sprawy, wnioskodawca zamierza prowadzić”.