Wysokie koszty postępowania nie mogą być barierą w dostępie do sądu

Wysokość i reguły rozkładu kosztów postępowania mieszczą się w prawie do sądu i mogą być oceniane pod względem zgodności z konstytucją – uważa Trybunał Konstytucyjny

Publikacja: 19.10.2011 04:54

Wysokie koszty postępowania nie mogą być barierą w dostępie do sądu

Foto: Fotorzepa, Tom Tomasz Jodłowski

Wczoraj TK uznał (sygnatura akt: SK 39/09)

, że brak możliwości zasądzenia na rzecz pokrzywdzonego i oskarżyciela posiłkowego należności za udział w postępowaniu adwokata jako pełnomocnika, kiedy dochodzi do umorzenia postępowania karnego z powodu śmierci oskarżonego, jest niezgodny z konstytucją  W uzasadnieniu podkreślał, że wygórowane koszty niezbędne do wszczęcia lub prowadzenia postępowania sądowego mogą być barierą ekonomiczną w dostępie do sądu. Za taką barierę można uznać też ryzyko ekonomiczne wywołane zasadami, według których kształtuje się ostatecznie obowiązek ponoszenia kosztów postępowania.

– To ryzyko może powstrzymywać przed wejściem na drogę sądową – zauważa Trybunał. Jego zdaniem może on też powstrzymywać strony przed ustanowieniem profesjonalnego pełnomocnika (z wyboru) z obawy, że koszty jego udziału  spadną  na nie.

Problem wypłynął wraz ze skargą konstytucyjną, którą do Trybunału złożyły dwie kobiety (matka i córka). W 2003 r. skarżąca Katarzyna K. wraz z mężem złożyła zawiadomienie o popełnieniu przez lekarza błędu w sztuce lekarskiej podczas porodu. Cztery lata później skarżące złożyły przez swojego pełnomocnika oświadczenie o zamiarze działania w charakterze oskarżycielek posiłkowych. Lekarz nie stawiał się na rozprawy. Na jednej z nich odczytano pismo ze szpitala psychiatrycznego o niemożliwości  stawienia się oskarżonego przed sądem.

Pełnomocnik skarżących wystąpił z wnioskiem o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych psychiatrów na okoliczność, czy oskarżony sam wprawił się w stan niezdolności do udziału w rozprawie. Sąd dowód dopuścił, ale kilka dni później oskarżony zmarł.

Pełnomocnik kobiet wniósł o zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego. Sąd rejonowy sprawę umorzył i na podstawie art. 632 pkt 2 procedury karnej nie zasądził kosztów postępowania wynikających z udziału w charakterze pełnomocnika adwokata lub radcy prawnego ustanowionego przez stronę.

Pełnomocnik kobiet zaskarżył to postanowienie, zarzucając mu naruszenie konstytucji poprzez niezasądzenie od Skarbu Państwa na ich rzecz kosztów zastępstwa adwokackiego.

Skarga w tej sprawie trafiła do Trybunału Konstytucyjnego.

Trybunał  przyznał rację skarżącym.

sygnatura akt: SK 39/09

Wczoraj TK uznał (sygnatura akt: SK 39/09)

, że brak możliwości zasądzenia na rzecz pokrzywdzonego i oskarżyciela posiłkowego należności za udział w postępowaniu adwokata jako pełnomocnika, kiedy dochodzi do umorzenia postępowania karnego z powodu śmierci oskarżonego, jest niezgodny z konstytucją  W uzasadnieniu podkreślał, że wygórowane koszty niezbędne do wszczęcia lub prowadzenia postępowania sądowego mogą być barierą ekonomiczną w dostępie do sądu. Za taką barierę można uznać też ryzyko ekonomiczne wywołane zasadami, według których kształtuje się ostatecznie obowiązek ponoszenia kosztów postępowania.

Prawo karne
Morderstwo na Uniwersytecie Warszawskim. Obrońca podejrzanego: nie przyznał się
Ubezpieczenia i odszkodowania
Rekordowe odszkodowanie dla pacjenta. Miał operację kolana, wypisano go bez nogi
Prawo dla Ciebie
Jest decyzja SN ws. wytycznych PKW. Czy wstrząśnie wyborami?
Prawo karne
Mieszkanie Nawrockiego. Nieprawdziwe oświadczenia w akcie notarialnym – co na to prawo karne?
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura i egzamin ósmoklasisty 2025 z "Rzeczpospolitą" i WSiP
Materiał Promocyjny
Między elastycznością a bezpieczeństwem