Instytucje finansowe: jednolite zasady nabywania akcji

Od ponad roku, a dokładniej od 21 marca 2009 r., w Polsce powinna obowiązywać dyrektywa 2007/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 września 2007 r. zwana potocznie Acquisitions Directive (jej pełny tytuł brzmi strasznie: w sprawie zasad proceduralnych i kryteriów oceny stosowanych w ramach oceny ostrożnościowej przypadków nabycia lub zwiększenia udziałów lub akcji w podmiotach sektora finansowego). Tymczasem ustawa implementująca ją do naszego porządku prawnego ostatecznie została uchwalona 25 czerwca, a teraz czeka na podpis prezydenta RP. Jej treść sprowadza się do zmiany następujących ustaw: Prawo bankowe; o działalności ubezpieczeniowej; o funduszach inwestycyjnych; o obrocie instrumentami finansowymi; o nadzorze nad rynkiem finansowym.

[srodtytul]Co wynika z dyrektywy[/srodtytul]

Dyrektywa ujednolica zasady nabywania akcji w podmiotach rynków finansowych, takich jak: zakłady ubezpieczeń, banki, towarzystwa funduszy inwestycyjnych oraz domy maklerskie. Progi procentowe posiadanych akcji w kapitale zakładowym danego podmiotu mają być zharmonizowane w całej Unii. W razie ich przekroczenia pojawia się obowiązek notyfikowania zamiaru nabycia akcji, przy czym ujednolicona zostanie procedura notyfikacyjna, a także terminy wydawania sprzeciwu przez organy nadzoru. Celem dyrektywy jest uproszczenie nabywania akcji instytucji finansowych na terytorium całej Unii przy jednoczesnym zachowaniu przez organy władz publicznych należytego poziomu nadzoru nad zmianami właścicielskimi.

Polski ustawodawca zdecydował się wdrożyć postanowienia dyrektywy poprzez nowelizację poszczególnych ustaw sektorowych, stosując (z wyjątkami) takie same rozwiązania dla każdego sektora. Nas interesują regulacje dotyczące firm ubezpieczeniowych.

[srodtytul]W firmach ubezpieczeniowych[/srodtytul]

Ustawa przewiduje, i tutaj nie ma żadnej zmiany, obowiązek zawiadomienia Komisji Nadzoru Finansowego przez podmiot, który zamierza nabyć, objąć akcje lub prawa z akcji krajowego zakładu ubezpieczeń, jeśli oznacza to osiągnięcie albo przekroczenie progu 10 proc., 20 proc., jednej trzeciej (331/3) bądź 50 proc. ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu lub udziału w kapitale zakładowym. Podmiot zamierzający zbyć akcje, jeżeli jego udział w ogólnej liczbie głosów na walnym zgromadzeniu lub w kapitale zakładowym spadnie poniżej powyższych progów, też jest zobowiązany do poinformowania o tym KNF najpóźniej na 14 dni przed planowanym zbyciem.

Po wejściu w życie ustawy KNF będzie każdorazowo musiała pisemnie potwierdzać, iż otrzymała zawiadomienie wraz ze wszystkimi wymaganymi dokumentami.

Przepisy ustawy szczegółowo regulują również tryb uzupełnienia zawiadomienia, a także zawieszenie biegu terminu na wydanie przez KNF decyzji sprzeciwiającej się planowanej transakcji. Zawieszenie biegu terminu, związane z wezwaniem do przedstawienia nowych informacji czy dokumentów, będzie możliwe tylko raz w toku całego postępowania. Zgodnie z nowymi przepisami zawiadamiający będzie mógł sfinalizować nabycie lub objęcie akcji, jeśli KNF nie doręczy sprzeciwu w formie pisemnej w ciągu 60 dni roboczych od dnia otrzymania zawiadomienia.

[srodtytul]Ułatwienia dla rynku[/srodtytul]

Pewnym ułatwieniem może być precyzyjne ustalenie zakresu informacji, które trzeba dołączyć do zawiadomienia do KNF. Wykaz dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia przez KNF oceny ostrożnościowej musi się znaleźć w rozporządzeniu wykonawczym ministra finansów. Na razie zakres i rodzaj dokumentów składanych do KNF jest przede wszystkim wynikiem praktyki rynkowej powstałej częściowo na podstawie przepisów prawa właściwych dla innego rodzaju postępowań, co nie służy pewności obrotu.

Jeśli prawo kraju właściwego dla zawiadamiającego nie przewiduje sporządzenia jakiegoś dokumentu (co się zdarza), ustawa daje możliwość złożenia w jego miejsce stosownego oświadczenia.

Ułatwieniem dla podmiotów działających na polskim rynku ubezpieczeniowym będzie również regulacja, zgodnie z którą KNF może wydać decyzję o stwierdzeniu braku podstaw do zgłoszenia sprzeciwu, tym samym umożliwiając dokonanie transakcji przed upływem ustawowego terminu.

Nowością jest dopuszczenie nabywania akcji za środki pożyczone lub obciążone. Teraz może być to podstawą sprzeciwu KNF wobec planowanego nabycia akcji krajowego zakładu ubezpieczeń. Ponadto zawiadamiający mający miejsce zamieszkania lub siedzibę poza granicami kraju będzie miał obowiązek ustanowienia na terytorium Polski pełnomocnika do dokonywania doręczeń w toku postępowania notyfikacyjnego.

[srodtytul]Jakie sankcje [/srodtytul]

Ustawa szczegółowo reguluje sankcje związane z naruszeniem przepisów prawa przy nabywaniu akcji krajowych zakładów ubezpieczeń. Podobnie jak to jest teraz, nabycie akcji z naruszeniem przepisów prawa będzie skutkowało niemożnością wykonywania prawa głosu. Co istotne, KNF otrzymała uprawnienia do uchylenia tego zakazu, jeśli wymagają tego interesy ubezpieczających, ubezpieczonych, uposażonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia. Brak tej regulacji, umożliwiający dzisiaj swoistą „konwalidację” nabycia akcji z naruszeniem prawa, powoduje sporo problemów.

W razie nabycia przez dany podmiot akcji krajowego zakładu ubezpieczeń z naruszeniem przepisów dotyczących procedury notyfikacyjnej KNF będzie mogła wydać decyzję o nakazie zbycia akcji w określonym terminie. Jeśli podmiot nie dostosuje się do tego nakazu, KNF będzie mogła nałożyć karę pieniężną do maksymalnej wysokości 10 mln PLN, ustanowić zarząd komisaryczny w zakładzie ubezpieczeń, a w skrajnym wypadku cofnąć zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej.

KNF ma także prawo zakazać wykonywania prawa głosu z nabytych akcji krajowego zakładu ubezpieczeń, a potem zastosować inne sankcje, również po zakończeniu postępowania i nabyciu akcji. Tak daleko idące konsekwencje może ponieść nabywca, który nie wywiązuje się ze złożonych, wraz z zawiadomieniem, zobowiązań o ostrożnym i stabilnym zarządzaniu krajowym zakładem ubezpieczeń.