Trzeba jasno określić zadania pielęgniarek w szpitalu

Miesiąc temu została pani wybrana na stanowisko prezesa Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych. Jakie cele stawia sobie pani na czteroletnią kadencję?

Grażyna Rogala-Pawelczyk prezes Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych:

Samorząd, zgodnie z zapisami ustawy, reprezentuje pielęgniarki i położne oraz sprawuje pieczę nad wykonywaniem przez nie zawodu, czyli nad jakością świadczeń dla pacjentów. Chciałabym, aby samorząd miał rzeczywisty wpływ na kształtowanie zarówno prawa, jak i organizacji pracy. Dlatego będę współpracowała z resortem zdrowia, każdą organizacją i instytucją, która poprzez tworzenie prawa, standardów opieki, koncepcji organizacji itp. zapewni przedstawicielom tych dwóch zawodów bezpieczne, godne realizowanie profesjonalnej opieki. Jest to istotne w obliczu zmian w opiece zdrowotnej czekających za progiem 2011 r. i przekształceń ZOZ w spółki prawa handlowego. Będę też czuwała nad odpowiedzialnością zawodową po to, aby nie zdarzały się sytuacje, w których ktoś inny zawini, a pielęgniarka zostanie ukarana. Mam nadzieję, że uda się przy współudziale członków samorządu doprowadzić do tego, żeby pielęgniarka w miarę podnoszenia kwalifikacji zawodowych awansowała zawodowo i dostawała odpowiednio wyższe wynagrodzenie. Na wykonanie tej pracy potrzeba być może więcej niż cztery lata, ale będzie ją mógł kontynuować mój następca.

Z podnoszeniem kwalifikacji jest duży kłopot, bo bywa tak, że pielęgniarka kończy kursy, studia uzupełniające, czyli zdobywa samodzielność zawodową, a dalej jest traktowana przez zarządzających szpitalem jak personel pomocniczy. Jak pani chce temu zaradzić?

W przepisach warunkujących wykonywanie zawodu pielęgniarki i położnej trzeba wreszcie określić różne stopnie awansu zawodowego, ścieżkę kariery zawodowej, tak jak mają m.in. nauczyciele, u których wraz z doskonaleniem i stażem pracy istnieje możliwość awansu, np. nauczyciel mianowany, a później dyplomowany. Oczywiście tytuł to nie wszystko. Ważne są też kompetencje pielęgniarek, samodzielność i odpowiednie do tego wynagrodzenie. W opiece zdrowotnej już teraz mamy pielęgniarki i położne z tytułem licencjata, specjalistki, które mają ukończone różne kursy. Nie są to więc tylko osoby, które ukończyły dawne licea medyczne. Ta edukacja i podnoszenie kwalifikacji muszą zaowocować awansem zawodowym i ekonomicznym. To jest normalna sytuacja w każdej zdrowej, dobrze funkcjonującej organizacji, a nie mrzonki pielęgniarek i położnych. Czas najwyższy na porządek w tej kwestii. Za przykład mogą tu służyć rozwiązania przyjęte w krajach UE.

Ale jak w praktyce umożliwić awans zawodowy pielęgniarkom i położnym?

Trzeba to dokładnie określić w przepisach. Czyli wskazać, jakie kompetencje mają pielęgniarki po ukończeniu różnego rodzaju kształcenia i doskonalenia. Awans zawodowy powinien polegać na tym, że mamy różne stopnie pielęgniarek w szpitalu, np. asystentkę, pielęgniarkę, starszą pielęgniarkę. Jednocześnie dyrektorzy szpitali muszą dojrzeć do tego, aby zaakceptować istniejący stan rzeczy – pielęgniarki, położne mają większą wiedzę i umiejętności, niż im się przypisuje powszechnie. Trzeba więc określić im nowe zakresy obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności. I dobrze za to zapłacić.

Pielęgniarki narzekają, że dyrektorzy szpitali nawet nie wiedzą, iż do wykonywania różnych zabiegów, np. szczepionki, pielęgniarka musi mieć skończony kurs. Zwracają też uwagę, że nawet gdy go skończą, nie daje im to żadnej samodzielności zawodowej, bo nadal muszą wszystko robić na zlecenie lekarza.

Zarządzający placówkami medycznymi nie znają – albo raczej nie chcą znać i stosować – obowiązującego prawa. Zresztą nie ułatwiają też pielęgniarkom i położnym podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Stwarzają im problemy z urlopem szkoleniowym, udziałem w zajęciach itp., tłumacząc, że jest za mało pielęgniarek na oddziale i nie będzie komu zająć się pacjentami. Ale kwestie kształcenia porządkuje wchodząca już za kilka dni w życie nowa ustawa o zawodzie pielęgniarki i położnej. Jako samorząd zawodowy musimy uczestniczyć w przygotowaniu do niej aktów wykonawczych, które pozwolą pielęgniarce i położnej na pełną samodzielność zawodową w granicach posiadanych kwalifikacji. Należy chronić przedstawicieli tych dwóch zawodów przed konsekwencjami wykonywania pracy niezgodnie z przepisami prawa, nawet jeżeli oczekiwać będą tego inni pracownicy medyczni czy kierownicy zakładu. A z takimi sytuacjami możemy mieć do czynienia, gdy np. lekarz zleca wykonanie szczepienia pielęgniarce, która nie odbyła kursu szczepień, i w miejscu, gdzie takiego zabiegu się zazwyczaj nie wykonuje. To może pociągać za sobą odpowiedzialność obu tych osób.

Jeśli pielęgniarki na gruncie nowej ustawy zyskają większą samodzielność zawodową, czy będzie to oznaczało, że będą chętniej zakładać własne praktyki zawodowe i prowadzić gabinety tak jak lekarz?

Być może. Dobrze byłoby, gdyby obszar działań profesjonalnych pielęgniarek i położnych pracujących na własny rachunek był większy. Ale wymaga to również innego, równego traktowania pielęgniarek i położnych jako równoprawnych podmiotów w procesie kontraktowania świadczeń. A nawet uznania, że w niektórych obszarach opieki zdrowotnej, takich jak np. opieka długoterminowa, większość działań należy tylko do pielęgniarki.