Sądownictwo: Czy Biernacki chce rozmawiać o Wymiarze Sprawiedliwości

W lipcu w Rzeczpospolitej ukazał sie artykuł Ministra Sprawiedliwosci Marka Biernackiego na temat opracowywanego przez podległy mu resort dokumentu określającego cele strategiczne dla wymiaru sprawiedliwości. Autor wskazał na mnogość wizji rozwoju w tych obszarach w przeszłości, które będąc powiązane z osobami kolejnych ministrów odchodziły następnie razem z nimi. W tej sytuacji podkreślił konieczność jednolitej strategii w tym zakresie i oparcia dokumentu na maksymalnie szerokim porozumieniu interesariuszy, wskazującym na wspólne cele strategiczne.

Nie sposób oczywiście zaprzeczyć tym oczywistym tezom, lecz na obecnym etapie należy chyba jeszcze podejść z ostrożnością do zawartych w ww. artykule deklaracji. Stowarzyszenie Sędziów Polskich "Iustitia" otrzymało do zaopiniowania zapowiedziany www. artykule dokument z dnia 1 lipca 2013 r. określany jako "Główne elementy strategii wymiaru sprawiedliwości"

Minister podkreślił we wspominanym artykule istotną rolę Krajowej Rady Sądownictwa (KRS). Jednakże ani KRS, ani organizacje sędziowskie nie uczestniczyły w tworzeniu tego dokumentu. W skład zespołu pracującego nad strategią wchodzą przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości, Prokuratury Generalnej, Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury oraz Centralnego Zarządu Służby Więziennej.

Celem prac zespołu ma być określenie długofalowej polityki dla wymiaru sprawiedliwości, opartej, według zapewnień ministra, na uzgodnieniach ze środowiskiem. Skoro takie jest założenie, dlaczego tworząc zespół pominięto KRS jako konstytucyjny podmiot reprezentujący wymiar sprawiedliwości, a szczególnie – sądownictwo? Oczywiście KRS i organizacje sędziowskie dostały dokument do zaopiniowania, ale czy nie byłoby celowe, żeby mogły one od początku wziąć czynny i realny udział w tworzeniu wieloletniej polityki dla sądownictwa?

SSP "Iustitia" od wielu lat głosi postulaty w zakresie reform sądownictwa, w szczególności jego usprawnienia i zwiększenia efektywności. W tym celu zaproponowało zwołanie Okrągłego Stołu dla Wymiaru Sprawiedliwości z udziałem przedstawicieli wszystkich władz, a także środowisk naukowych, prawniczych oraz organizacji pozarządowych celem wypracowania całościowej koncepcji funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w Polsce. W ocenie stowarzyszenia istnieje też potrzeba powołania specjalnej komisji kodyfikacyjnej, zadaniem której byłoby opracowanie całkowicie nowych projektów ustaw regulujących kompleksowo funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości.

Określanie strategii dla wymiaru sprawiedliwości bez udziału przedstawicieli władzy sądowniczej (są tam wprawdzie przedstawiciele Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, ale jest ona podległa Ministerstwu Sprawiedliwości) budzi obawy, że strategię dla wymiaru sprawiedliwości opracowaną na zlecenie ministra Biernackiego spotka los strategii opracowywanych przez jego poprzedników. Będzie ona służyła tylko doraźnym celom politycznym i odejdzie w niepamięć z chwilą zmiany osoby kierującej resortem sprawiedliwości.

Bez szerokiej debaty nie da się wypracować sprawnie funkcjonującego modelu sądownictwa. Musimy odejść od modelu konsultowania tak ważnych dla Państwa Polskiego projektów, poprzez wymianę korespondencji. Powinnyśmy się odważyć na prawdziwą debatę na wielkiej sali. Oczywiście tak szeroko zakrojona debata byłaby przedsięwzięciem ambitnym i trudniejszym niż tylko stworzenie projektu w wąskim gronie i wysyłanie gotowego dokumentu do konsultacji. Skoro jednak zamiarem pana Ministra jest stworzenie długofalowej strategii, to może warto uwzględnić postulaty środowiska sędziowskiego w tym zakresie?

Zawartą w omawianym artykule zachętę do dyskusji strategicznej należy oczywiście ocenić pozytywnie. Zaznaczyć jednak należy, że dotychczasowa polityka władzy wykonawczej, w tym kilku byłych Ministrów Sprawiedliwości zmierzała w kierunku dokładnie przeciwnym –przeprowadzania reform sądownictwa, bez rzetelnej debaty i bez wysłuchania postulatów środowiska sędziowskiego. Jednym z przykładów jest opracowany kilka lat temu przez "Iustitię" projekt zmian w procedurze karnej, który, w naszej ocenie, pozostaje aktualny i pozwoliłby na przyspieszenie i usprawnienie procesów sądowych w krótkim okresie i w sposób odczuwalny dla zwykłego obywatela. Ministerstwo dostało do ręki bez ponoszenia żadnych kosztów, gotowe propozycje, opracowane pro publico bono dużym nakładem sił i wolnego czasu przez zespół sędziów, którzy problemy wymiaru sprawiedliwości znają nie tylko z teorii i opracowań naukowych, ale borykają się z nimi na co dzień orzekając "na pierwszej linii frontu" w sądach I instancji. Niestety inicjatywa ta nie znalazła uznania w oczach poprzedników pana Ministra Biernackiego i działającej przy nich Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego. Do projektu "Iustitii" została sporządzona lakonicznie uzasadniona opinia Komisji, w której uznano większość propozycji za niezasługujące na aprobatę i nie uwzględniono nawet próśb sędziów o spotkanie celem przedyskutowania projektu lub umożliwienie wzięcia udziału w pracach Komisji.

Zdaniem SSP "Iustitia" - najliczniejszego stowarzyszenia sędziów w Polsce, należy unikać podobnych przypadków na przyszłość i zacząć kadencję nowego ministra od prawdziwego dialogu. Zaraz po powołaniu nowego ministra sprawiedliwości, zwróciliśmy się do niego z prośbą o spotkanie. Liczymy na to, że Pan Minister znajdzie czas na takie spotkanie i strategiczne konsultacje nabiorą charakteru rzeczywistego. SSP "Iustitia" wyraża gotowość rozmów na temat strategii zaproponowanej przez ministerstwo i wyraża nadzieję, że dojdzie do nich, z pożytkiem dla prawa wszystkich obywateli do rozpatrzenia ich spraw bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

Ministerstwo Sprawiedliwości Publicystyka Marek Biernacki Sędziowie

Pozostało 90% artykułu