Edward Rzepka - obrońca PRL o walce o wolność

Jak sędziowie zachowywali się podczas procesów politycznych w PRL?

Bardzo różnie. Pamiętam sędziego wojskowego, który orzekał w procesie o rozlepianie ulotek w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. Zdecydował o uniewinnieniu. Uznał bowiem, że nie można przypisać sprawcy złamania prawa stanu wojennego, ?bo ogłoszenie było w nocy i on jeszcze o nowym prawie nie musiał wiedzieć.

Nie miał kłopotów?

Wyleciał z tego sądu. Inny przykład pozytywnej postawy sędziego – sprawa robotnika z małej miejscowości. Zgodnie z obowiązującym wtedy prawem, jeśli ktoś miał gospodarstwo rolne, to nie mógł pobierać kartek na żywność. Ten robotnik, ojciec ośmiorga dzieci, zapomniał jednak, ?że gospodarstwo, którym zajmował się jego brat, jest zapisane na niego. Groziły mu ?trzy lata więzienia. Zgodnie z prawem stanu wojennego nie można było orzec tej kary w zawieszeniu. Sędzia urządził taką nieformalną naradę, żeby znaleźć jakieś wyjście z tej sytuacji. Ostatecznie uzgodniono, że to ławnicy przegłosują sędziego. Zapadł wyrok w zawieszeniu. ?Było to niezgodne z prawem stanu wojennego, ale przecież ławnicy nie musieli tak dokładnie znać przepisów.

Ale wspominał pan też o mniej chlubnych postępkach.

Pamiętam sędziego, który orzekał w sprawie dotyczącej posiadania nielegalnej literatury. W tym wypadku chodziło o publikację Mariana Kukiela o 1920 r. Wysłałem do wszystkich bibliotek uniwersyteckich pytanie, czy mają ją w swoich zbiorach. Okazało się, że jest ?we wszystkich. Bibliotekarze z dużym zaangażowaniem udzielali nam tych informacji. Przedstawiłem je sędziemu i pytałem, jak można skazać kogoś ?za posiadanie książek, które są powszechnie dostępne. Sędzia jednak strasznie się wił, widać było, że nie wie, jak wybrnąć z tej sytuacji. Na pomoc przyszła mu amnestia ?– nie musiał ogłaszać orzeczenia.

Dowiedzieliśmy się, że ordynator, mimo ciężkiego stanu pacjenta, zgodził się na zabranie go do miejsca internowania. Podstawiliśmy samochód pod boczne wejście i wywieźliśmy go do innego województwa.

Czy wobec tak restrykcyjnego prawa można było próbować coś wywalczyć tradycyjną, adwokacką robotą?

Bardzo rzadko. Ta sprawa z bibliotekami była takim wyjątkiem. Zazwyczaj pomagaliśmy w kontakcie z rodziną, wynosiliśmy listy. Dziś w życiu bym sobie ?na to nie pozwolił. Ale my wtedy byliśmy przede wszystkim działaczami opozycji.

Jaki był dla pana najtrudniejszy moment z tego okresu?

Pamiętam, jak broniłem młodego chłopaka, który miał poważną chorobę – niedokrwienie ręki. Był oskarżony o roznoszenie ulotek. Sędzia przystał na umieszczenie go w szpitalu. Dowiedzieliśmy się jednak, że ordynator, mimo jego ciężkiego stanu, zgodził się na zabranie go do miejsca internowania. Wtedy postawiliśmy samochód pod boczne wejście i wywieźliśmy chłopaka do innego województwa.

I to przeszło?

My nie dostaliśmy oficjalnej informacji o tym, że chcą go zatrzymać. Oficjalnie nic więc nie można było nam zarzucić. Sędzia pytał oczywiście na rozprawie, gdzie jest mój klient. A ja upierałem się, że nie wiem. Sędzia oficjalnie się oburzył – że poszedł chłopakowi na rękę, a ten uciekł. Ale powiedział to tylko ze względu na esbeków, którzy go obserwowali. A kiedy później spotkaliśmy się na korytarzu, złapał mnie ?za ramię i porozumiewawczo mrugnął.

Często udawało się tak kogoś uratować?

Takie szczęście mieliśmy rzadko. ?Ale jedną sprawę, z Częstochowy, zapamiętałem jako proces cudów. Mój klient szedł w pielgrzymce na Jasną Górę ?ze znaczkiem „Solidarności" w klapie. Tak to się wtedy objawiała ludzka odwaga. Oczywiście, była to czysta prowokacja. Złapali go w Częstochowie. Wyrwał się funkcjonariuszom milicji i uciekł z pomieszczenia, w którym był przesłuchiwany. Uciekał w porwanej koszuli aleją Najświętszej Maryi Panny. Tam go jednak dorwali i spałowali. Oskarżono go potem o pobicie milicjantów. Moją największą troską było wtedy to, by się nie wydało, że był kiedyś czynnym bokserem.

Czyli jednak trochę ich poturbował?

Udało mu się wyrwać, uciec i dość długo bronić. Tak więc siłę na pewno miał. ?Ale oczywiście oskarżenie o pobicie milicjantów było perfidią. Złożyłem rutynowy wniosek o zwolnienie z aresztu. Młody prokurator wziął mnie na spacer i powiedział, że wypuści tego chłopaka, ?że ma dość tego systemu i wyjeżdża za granicę. To był pierwszy cud.

Kolejny – gdy ten mój klient poszedł się pomodlić do klasztoru jasnogórskiego, obok niego klęczał jeden z tych funkcjonariuszy. Poszli się przejść, rozmawiali. Okazało się, ?że rodzice tego młodego milicjanta mają gospodarstwo rolne, na którym on w każdej chwili może rozpocząć pracę. Mój klient zaczął mu klarować, żeby to wszystko rzucił. I ten milicjant zeznał w sądzie, że to nieprawda z tym pobiciem mundurowych, że to właśnie oni bili chłopaka.

A trzeci cud to orzeczenie sędzi, która miała do tego mojego klienta wyraźnie matczyny stosunek. Uniewinniła go.

Podsumowując – zdarzali się różni funkcjonariusze i różni sędziowie. ?Tacy, którzy zachowywali się naprawdę ?po ludzku – również.

W latach 80. współpracował z opozycją demokratyczną, broniąc oskarżonych w licznych procesach politycznych.

Jak sędziowie zachowywali się podczas procesów politycznych w PRL?

Pozostało 93% artykułu

Opinie Prawne

Marek Isański: Można przyspieszyć orzekanie NSA w sprawach podatkowych zwykłych obywateli

Wszyscy już się przyzwyczailiśmy, że fatalnie długi jest czas oczekiwania na rozpatrzenie skargi kasacyjnej od wyroku WSA w sprawach podatkowych zwykłych obywateli, bo to prawie 3 lata(!). Taka sytuacja – gdy skarga podatnika finalnie okaże się zasadna, co nie jest zjawiskiem rzadkim - jest nie tylko krzywdząca dla obywateli ale również generująca zbędne koszty po stronie budżetu. Można odnieść wrażenie, że państwo z jakąś dziwną premedytacją nie pilnuje wpłacanych przez wszystkich obywateli podatków, bo przecież w budżecie innych pieniędzy nie ma.

Materiał Promocyjny

Nowe pełne energii BMW serii 1. Stworzone z myślą o Tobie. Zapytaj o ofertę

Opinie Prawne

Maciej Gawroński: Za 30 mln zł rocznie Komisja będzie nakładać makijaż sztucznej inteligencji

Na łamach Rzeczpospolitej 6 listopada nawoływałem, aby kompetencje nadzoru sztucznej inteligencji (SI) oddać Prezesowi Urzędu Ochrony Danych Osobowych (PUODO). 20 listopada ukazał się tekst polemiczny, autorstwa mecenasa Przemysława Sotowskiego, w którym Pan Mecenas powołuje kilkanaście tez na granicy dezinformacji, bez uzasadnienia, oprócz „oczywistej oczywistości”. Tak jakby autor był bardziej politykiem niż prawnikiem. Niech mottem mojej repliki będzie to, co 12 sierpnia 1986 roku powiedział Ronald Reagan “Dziewięć najbardziej przerażających słów w języku angielskim to „Jestem z rządu i jestem tu, aby pomóc”

Opinie Prawne

Wojciech Bochenek: Sankcja kredytu darmowego to kolejny koszmar sektora bankowego?

W dniu 4 grudnia 2024 r. na łamach dziennika "Rzeczpospolita" ukazała się publikacja „Sankcja kredytu darmowego – czy narracja parakancelarii jest zasadna?” autorstwa mecenasa Wojciecha Wandzela, przedstawiająca tezy i argumenty mające przemawiać za możliwością skredytowania kosztów kredytu i pobierania od tego odsetek, które w ocenie autora publikacji są pewnym wyjściem naprzeciw konsumentom, którzy chcą pozyskać kredyt.

Warszawa 1982. Stan wojenny. Rozprawa przed sądem wojskowym przeciwko podziemnym wydawcom.

Opinie Prawne

Tomasz Pietryga: Sędziowie 13 grudnia, krótka refleksja

Dla wielu obywateli skrzywdzonych w czasach PRL, wejście sędziów stanu wojennego do sądów w III RP było nieakceptowalne. Niemoc ludzi Solidarności, aby to wejście zablokować, odebrała szacunek Temidzie na dekady.

Materiał Promocyjny

Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite

Bank wspiera rozwój pasji, dlatego miał już w swojej ofercie konto gamingowe, atrakcyjne wizerunki kart płatniczych oraz skórek w aplikacji nawiązujących do gier. Teraz, chcąc dotrzeć do młodych, stworzył w ramach trybu kreatywnego swoją mapę symulacyjną w Fortnite, łącząc innowacyjną rozgrywkę z edukacją finansową i udostępniając graczom możliwość stworzenia w wirtualnym świecie własnego banku.

Opinie Prawne

Rok rządu Donalda Tuska. "Zero sukcesów Adama Bodnara"

Przez ostatni rok główny ciężar działań i uwagi skupiony był na przywracaniu praworządności, choć z góry było wiadomo, że przy tym prezydencie para pójdzie w gwizdek. Jednocześnie w tym czasie nie zrobiono niczego, co by wydatnie poprawiło efektywność wymiaru sprawiedliwości.

Materiał Promocyjny

Jaecoo J7 w leasingu od 1670 zł/mies.

Materiał Promocyjny

Jak zadbać o siebie? Zacznij swój self-care od teraz!

Nie czekaj do nowego roku, by zadbać o siebie! Poznaj proste nawyki self-care, które wprowadzą równowagę, zdrowie i energię do Twojego życia.

Materiał Promocyjny

Konsultacje nowej odsłony programu „Czyste Powietrze”

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) przedstawił do szerokich konsultacji społecznych projekt nowej odsłony programu priorytetowego „Czyste Powietrze”.

Uczestnicy webinaru rozmawiali o rynku i sposobach przeciwdziałania nieuczciwym praktykom

Biznes

Jak skutecznie chronić rynek Unii Europejskiej

Konkurowanie na rynku jest naturalne i napędza rozwój. Jednak problem zaczyna się, gdy ktoś dla zbudowania swojej pozycji stosuje nieuczciwe praktyki. Wtedy państwa powinny reagować w celu ochrony firm czy nawet całych sektorów gospodarki.

Walka o klimat

Trzeba zadbać o to, by recyklat został w Polsce

Polski recyklat jest pożądany na rynku europejskim – mówi Paweł Lesiak, wiceprezes firmy Interzero.

Nowa Energia

Korolec: Konkurencyjna Europa? Już nie stać nas na czekanie

Technologicznie nie nadążamy za innymi krajami, bo w Europie wcześniej nie nastąpiły odpowiednie inwestycje. Stąd konieczność pożyczenia i wydania dużych pieniędzy, które powinny przełożyć się na obniżkę kosztów produkcji produktów cleantech na naszym kontynencie - uważa Marcin Korolec, były minister środowiska, prezes Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych oraz Instytutu Zielonej Gospodarki.

Materiał Partnera

2024: intensywny rok dla PreZero

Rok ten przyniósł wyjątkową dynamikę wydarzeń w PreZero, a także w kluczowych obszarach dla branży gospodarki odpadami w Polsce.

Przemysł Obronny

Nasze produkty są wszędzie, gdzie wykorzystuje się hydraulikę

Szybko reagujemy na potrzeby klienta. Potrafimy sprawnie dostosować do nich nasze rozwiązania. Dzięki temu jesteśmy rozpoznawalnym producentem na świecie i monopolistą w Polsce – mówi Rafał Worek, wiceprezes Ponaru Wadowice.

Materiał Promocyjny

Jak bezpiecznie sprzedawać w Internecie?

Planujesz sprzedać niepotrzebne rzeczy przez Internet? Robisz porządki w szafie? Znalazłeś nieużywane ubrania albo rzeczy, które tylko zbierają kurz? To świetnie się składa! Sprzedaż online to doskonały sposób na to, aby dać przedmiotom „drugie życie”, a do tego zasilić domowy budżet dodatkowym zarobkiem. Niestety, nie wszyscy kupujący mają uczciwe zamiary. Jak handlować w sieci bezpiecznie i bez stresu? Dzisiaj odpowiadamy na te pytania! Internet to świetne miejsce do sprzedaży. Tysiące ludzi codziennie szuka okazji i używanych rzeczy w dobrym stanie. Chętnie przygarną nieużywane przez Ciebie rzeczy, dając im nowe życie. Pomyśl tylko – te spodnie, które są już za małe, buty kupione w złym rozmiarze czy nieużywany tablet – wszystko to może znaleźć nowego właściciela i pomóc zasilić Twój domowy budżet! Na przykład, komplet ubrań z zeszłego sezonu może dać Ci nawet kilkaset złotych ekstra. Rower treningowy czy stary telefon komórkowy, który stoi i zbiera kurz może znaleźć nabywcę nawet w ciągu kilku dni i za naprawdę niezłą kwotę. Niekiedy jednak proces sprzedaży może być bardzo frustrujący. Jak uniknąć nieporozumień i przeprowadzić wszystko jak najsprawniej, a po drodze nie nadziać się na oszustów? Podpowiadamy!