Deregulacja: Negatywne opinie aplikantów o otwarciu zawodu notariusza

Ten czarny scenariusz może stać się rzeczywistością, jeśli w życie wejdzie ustawa deregulacyjna, której projekt został przygotowany w Ministerstwie Sprawiedliwości. W części nowelizującej prawo o notariacie zakłada ona zwolnienie z obowiązku ukończenia aplikacji notarialnej, zdania egzaminu zawodowego i odbycia dwuletniego stażu na stanowisku asesora m.in. dla osób, które przez trzy lata wykonywały zawód komornika. Możliwość przejścia do notariatu uzyskają także osoby, które przed 20 laty zdały egzamin prokuratorski i przez trzy lata zajmowały stanowisko aplikanta prokuratorskiego.

Projekt został opracowany w myśl zasady: prawnik to prawnik, niezależnie, czy zajmuje się prawem cywilnym, finansowym czy karnym. Rynek zweryfikuje jego umiejętności. Założenia te są tak samo błędne jak stwierdzenie, że każdy lekarz to lekarz. Nikt jednak nie odważy się wprowadzić przepisów, które umożliwiałyby dentystom, którzy nie posiadają oddzielnej specjalizacji, wykonywanie zawodu kardiochirurga. Podobnie aktów notarialnych nie powinny sporządzać osoby bez odpowiedniego przygotowania. Weryfikacja ich kompetencji kosztem klientów, w myśl gwarowego powiedzenia „jakoś to będzie", jest nieporozumieniem.

Demotywując deregulacja

Minister sprawiedliwości zapowiada otwarcie dostępu do zawodu notariusza, który już od kilku lat nie jest zamknięty. Już dziś najlepiej przygotowani kandydaci mogą uczciwie dostać się na aplikację i z powodzeniem ją ukończyć. Otwarciem nie jest natomiast systematyczne obniżanie wymagań po to, by zapewnić możliwość otwarcia kancelarii notarialnej każdemu zainteresowanemu, niezależnie od poziomu jego wiedzy. Takie rozumienie otwarcia zawodu demotywuje młodych prawników, a przynajmniej nie zachęca do podnoszenia kwalifikacji.

Zobacz także »

Prawo dla Ciebie

»

Praca, emerytury, renty

»

Deregulacja

Zaproponowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości zmiany stawiają pod znakiem zapytania sens odbywania aplikacji notarialnej. Po co szkolić się dwa i pół roku (po nowelizacji dwa lata), przystępować do egzaminu państwowego, a następnie pracować dwa lata jako asesor? Ktoś, kto równolegle rozpocznie aplikację adwokacką lub radcowską, będzie mógł przecież zostać rejentem dwa razy szybciej. Egzamin adwokacki lub radcowski zapewni gwarancję założenia kancelarii notarialnej nawet wówczas, gdy taki kandydat na notariusza nigdy wcześniej nie zetknął się z aktem notarialnym. Co więcej, przed powołaniem na notariusza radca prawny nie będzie oceniany tak, jak oceniani są ze swojej pracy asesorzy notarialni. Sam egzamin notarialny nie zapewnia natomiast ani możliwości wykonywania zawodu notariusza, ani przejścia do zawodu radcy prawnego lub adwokata. Do tego konieczne jest jeszcze wykonywanie zawodu notariusza, co możliwe staje się dopiero po odbyciu asesury. W tym miejscu najbardziej widać rażącą niekonsekwencję resortowego projektu.

Po co aplikacja

Przytoczone argumenty nie są jedynymi przeciw odbywaniu aplikacji notarialnej – teoretycznie podstawowej drogi do zawodu rejenta. Aby zostać notariuszem, konieczne jest odbycie dwuletniej asesury. Jest to możliwe po zdaniu egzaminu zawodowego oraz przedstawieniu przez egzaminowanego aplikanta oświadczenia notariusza o gotowości zawarcia z nim umowy o pracę. Podobnego obowiązku nie będą natomiast miały osoby, które zdadzą egzamin adwokacki lub radcowski. Po wejściu w życie ustawy deregulacyjnej będą one mogły założyć kancelarię notarialną, nie posiadając żadnego doświadczenia w dokonywaniu czynności notarialnych. Doświadczenie takie mogliby nabyć, odbywając podobny staż. W przeciwnym razie łatwo przewidzieć, że braki wiedzy będą uzupełniać, zatrudniając asesorów notarialnych spośród kolegów po aplikacji notarialnej. Tak będzie jednak tylko przez pierwsze lata obowiązywania nowych przepisów. Szybko zabraknie bowiem chętnych do odbycia aplikacji notarialnej. Nie będzie więc i specjalistów. Zawód notariusza przestanie być zawodem zaufania publicznego.