Więcej uprawnień dla administracji skarbowej

- 1 marca wchodzi w życie ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej. Co to oznacza dla pracowników administracji?

Ustawa wprowadza przede wszystkim ogromne zmiany organizacyjne. Pracownicy Krajowej Administracji Skarbowej zyskają nowe uprawnienia. W istotny sposób zmienią się też zasady prowadzenia kontroli. To sprawia, że reformę wprowadzoną w ustawie o KAS można określić jako rewolucję, zarówno dla podatników, jak i urzędników.

- W jaki sposób będzie zorganizowana nowa służba?

Izby Administracji Skarbowej przejmą kompetencje Izb Skarbowych, Izb Celnych i Urzędów Kontroli Skarbowej. Nadzór nad nową administracją będzie sprawować 16 dyrektorów Izb Administracji Skarbowej, którzy będą podlegać szefowi KAS. Z kolei dyrektorom Izb Administracji Skarbowej podlegać będą naczelnicy 400 urzędów skarbowych i naczelnicy 16 urzędów celno-skarbowych.

- Jakie będą ich zadania?

Obsługą podatników nadal będą się zajmować się urzędy skarbowe, które nie zmienią lokalizacji. Naczelnicy urzędów skarbowych będą odpowiedzialni za pobór podatków, należności celnych, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych. Mają też zapewnić podatnikom obsługę i wsparcie w prawidłowym wykonywaniu obowiązków podatkowych. Zadanie to będzie realizowane w centrach obsługi.

Z kolei nowe urzędy celno-skarbowe zajmą się m.in. ustalaniem i określaniem podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych oraz obejmowanie towarów procedurami celnymi. Przede wszystkim jednak będą odpowiedzialne za prowadzenie kontroli. Po 1 marca obecna kontrola skarbowa przekształci się w nową procedurę – kontrolę celno-skarbową, którą prowadził będzie nowy organ – naczelnik urzędu celno-skarbowego.

- W jaki sposób zmienią się zasady prowadzenia kontroli?

Konsekwencją nowych przepisów będzie koniec podziału Polski na 16 oddziałów. Po 1 marca każdy z 16 naczelników urzędów celno-skarbowych przeprowadzi kontrolę w dowolnym miejscu na terenie kraju. Przykładowo urząd ze Szczecina lub Rzeszowa skontroluje przedsiębiorcę z Mazowsza. Dotychczas było to wyjątkiem od zasady. Taka zmiana pozwoli na równomierne bardziej obciążenie pracą każdego z urzędów. Nadal jednak przesłuchanie podatnika będzie się odbywać na terenie województwa, w którym zamieszka.

Nowe przepisy pozwalają też dowolnie ustalać miejsce prowadzenia kontroli. Może to być siedziba urzędu celno-skarbowego, siedziba podatnika, miejsce prowadzenia ksiąg, czyli np., biuro rachunkowe. Jednak ustawa wskazuje, że może to być także „inne miejsce".

Co istotne, kontrole będą prowadzone bez uprzedniego zawiadomienia.

- Jak to będzie wyglądało w praktyce?

Nowa administracja nie będzie już zawiadamiać o zamiarze wszczęcia kontroli z siedmiodniowym wyprzedzeniem. Przedsiębiorcy dowiedzą się o kontroli dopiero w chwili, kiedy otrzymają od urzędnika upoważnienie do jej przeprowadzenia. To krok wstecz, gdyż zawiadomienie dawało im czas na przygotowanie, np. do przesłuchania świadka, czy na weryfikację rozliczeń. Wielu z nich wykorzystywało siedmiodniowy termin do złożenia korekty jeszcze przed rozpoczęciem kontroli.

- Czy zmiany dotyczące czasu trwania kontroli ocenia Pan jako korzystne?

Raczej niekorzystne. Co prawda kontrole mają trwać nie dłużej niż trzy miesiące, jednak łatwiej będzie można je przedłużyć, np. ze względu np. na szczególnie skomplikowany charakter sprawy. Teraz jeżeli decyzja nie została doręczona w ciągu sześciu miesięcy od wszczęcia postępowania, nie nalicza się odsetek za zwłokę za okres od dnia wszczęcia postępowania kontrolnego do dnia doręczenia decyzji. Mobilizuje to inspektorów do szybszego zakończenia. Teraz nie będzie już takiej mobilizacji finansowej.

Korzystne dla podatników będą natomiast zmiany dotyczące korekty. Kontrolowany będzie miał prawo skorygować deklarację w terminie 14 dni od doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz 14 dni od doręczenia wyniku kontroli. Dotychczas nie było możliwości składania korekt w czasie prowadzenia kontroli.

Co istotne, kontrolę celno-skarbową zakończy wynik. Ma on zawierać m.in. zakres kontroli celno-skarbowej, informację o stwierdzonych nieprawidłowościach lub ich braku oraz pouczenie o prawie złożenia korekty deklaracji. Do takiego wyniku podatnik nie będzie jednak mógł złożyć zastrzeżeń ani wyjaśnień. Kontrola celno-skarbowa może przekształcić się w postępowanie podatkowe. Stanie się tak, gdy podatnik nie skorzysta z prawa do korekty po otrzymaniu wyniku i nie usunie w ten sposób stwierdzonych przez fiskusa nieprawidłowości.

Wiele wątpliwości budzą też przepisy dotyczące odwołań.

To dlatego, że od decyzji naczelnika urzędu celno-skarbowego, kończącej postępowanie podatkowe, przysługiwać będzie odwołanie do tego samego organu – naczelnika urzędu celno-skarbowego. Dotychczas odwołania rozpatrują Izby Skarbowe.

Ministerstwo Finansów informowało wcześniej, że odwołania do tego samego urzędu będą rozpatrywane przez innych urzędników, niż osoby wydające decyzję. Co prawda ustawa o KAS nie zawiera żądnych regulacji w tym zakresie, ale można stosować przepisy Ordynacji podatkowej dotyczące wyłączenia pracownika.

Istnieje jednak niebezpieczeństwo, że w ramach jednego urzędu trudniej będzie uzyskać zmianę decyzji. Możliwe jest więc, że wzrośnie liczba skarg do sądów administracyjnych.

- Czy ustawa przewiduje też zmiany w zakresie stanowisk pracowników administracji?

Tak. Likwidacji ulegną dotychczasowe stanowiska, czyli inspektor i komisarz. Przypuszczam, że rozczarowani tym mogą być zwłaszcza inspektorzy. Przypomnijmy, iż warunkiem awansu na to stanowisko było zdanie trudnego egzaminu.

Nowe przepisy przewidują podział na pracowników Krajowej Administracji Skarbowej oraz umundurowanych funkcjonariuszy.

Jakie będą ich kompetencje?

Pracownicy KAS zyskają szerokie uprawnienia. Będą mieli prawo do żądania dostępu do akt, ksiąg i dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, w tym także poufnych. Co istotne, będą mogli również żądać dokumentów za inny okres niż okres objęty kontrolą. Przykładowo mimo iż kontrola będzie dotyczyć rozliczenia za 2016 r., będą mogli zażądać od przedsiębiorcy danych także za poprzednie lata. To istotna zmiana.

Kontrolerzy będą mieli także prawo wstępu, przebywania i poruszania się na terenie kontrolowanego. Będą mogli legitymować i ustalać tożsamość np. pracowników firmy, jeżeli uznają to za niezbędne na potrzeby kontroli. Przejmą więc uprawnienia typowe dla dotychczasowych kontroli celnych.