Pamiętajmy, o lekcjach, jakie dała nam przeszłość

Po wizycie Premiera Francji, Pana Franćois’a Fillona, który przyjechał do Gdańska 1 września na uroczystości związane z 70. rocznicą wybuchu drugiej wojny światowej, i po tym jak Prezydent Republiki Francuskiej, Pan Nicolas Sarkozy podpisał w zeszłym roku z Polską partnerstwo strategiczne, przyjeżdżam dzisiaj do Warszawy z pierwszą wizytą oficjalną jako Sekretarz Stanu do Spraw Europejskich.

Pragniemy wzmocnić starą przyjaźń francusko-polską, tym bardziej ważną, że musimy stawić czoło wielkim wyzwaniom, przed którymi stoi Europa na początku XXI wieku. Będę miał okazję spotkać się z mym przyjacielem Radkiem Sikorskim, Ministrem Spraw Zagranicznych, z którym znamy się od dawna. W ostatni poniedziałek spotkałem się w Brukseli na obiedzie z Panem Mikołajem Dowgielewiczem, Ministrem odpowiedzialnym za sprawy europejskie w polskim rządzie.

Przechodzimy obecnie największy kryzys ekonomiczny i finansowy od 1929 roku, nie zapominając o dramatycznych konsekwencjach, które nastąpiły 70 lat temu po zapaści światowego systemu finansowego. To kryzys w 1929 roku doprowadził do wyboru Hitlera w 1933 roku i rozpoczął marsz ku wojnie, która pochłonęła 60 milionów ofiar i oddała Europę środkową i wschodnią - między innymi Polskę - pod jarzmo Związku Sowieckiego.

Scenariusz katastrofy z lat trzydziestych nie powtórzył się w naszych czasach, ponieważ poszczególne państwa, wyciągnęły wnioski z historii i potrafiły zareagować na zagrożenia szybko, skutecznie i w sposób zorganizowany. Również dlatego, że mogliśmy oprzeć się – przynajmniej w Europie – na strukturach współpracy i wspólnego działania stworzonych przez Unię Europejską, pod przywództwem w owym czasie Prezydenta Nicolas’a Sarkozy’ego, dynamicznego wizjonera potrafiącego podjąć właściwe decyzje w celu poskromienia kryzysu finansowego i wypracowania na szczytach G-20 w Waszyngtonie i Londynie, a wkrótce w Pittsburghu, podstaw reformy światowego systemu kapitalistycznego.

Nigdy dość powtarzania, że Europa jest przede wszystkim Europą pokoju – pod tym względem można stwierdzić, że umowa została wykonana. Winniśmy się więc zwrócić teraz ku przyszłości, zachowując stale w pamięci lekcje, jakich udzieliła przeszłość.

Obchodzimy również kolejną rocznicę bohaterskiego Powstania Warszawskiego, pod przywództwem Armii Krajowej w sierpniu i wrześniu 1944 roku, ale także dwudziestą rocznicę końca komunizmu w Europie, tego ruchu w którym Polacy, dzięki Solidarności, odegrali pierwszoplanową rolę i którego kulminacyjnym momentem był upadek muru berlińskiego; to wszystko winno nas prowadzić do przemyślenia tego, co stanowi dzisiaj dla nas, Europejczyków, trojaki obowiązek.

Obowiązek solidarności najpierw: Polska, a także inne kraje Europy Środkowej i Wschodniej, oswobodzone z nazistowskiego barbarzyństwa a potem z jarzma komunizmu, powróciły do europejskiej rodziny ku radości nas wszystkich. Kraje te są odtąd w pełni naszymi partnerami i sojusznikami. W świecie jutra, jak na to wskazuje powrót Francji do struktur dowodzenia NATO, Unia Europejska i Sojusz Atlantycki uzupełniają się. Francja i Polska będą miały sporo do zrobienia w kwestii wspólnej obronności.

Następnie obowiązek poszanowania prawdy, który winien stanowić fundament stabilności w zjednoczonej na nowo Europie: jako pierwsze uczyniły to Niemcy, uznając swą odpowiedzialność już na początku lat pięćdziesiątych, i podjęły działania na rzecz pojednania z Francją, umożliwiając w ten sposób powstanie konstrukcji europejskiej. Nastąpiły potem: Traktat Elizejski z 1963 roku, wizyta Kanclerza Federalnego Willyego Brandta w Warszawie w 1972 roku, wreszcie podpisanie porozumień konferencji 2+4, które dopełniły zjednoczenie Niemiec, wraz z ostatecznym uznaniem granicy na Odrze i Nysie.

Po stronie sowieckiej było odwrotnie: przez 50 lat oficjalna historiografia zaprzeczała faktom, posuwając się aż do poddania w wątpliwość istnienie dodatkowych protokołów do paktu niemiecko-sowieckiego dopóki Gorbaczow nie uznał w 1989 roku ich istnienia. Po rozwiązaniu ZSRR, Prezydent Jelcyn miał odwagę uznać zbrodnie popełnione w mrocznych czasach sojuszu zawartego między Stalinem a Hitlerem, a w szczególności mord polskich oficerów w Katyniu. Musimy dzisiaj, wszyscy razem, pracować na rzecz przyjacielskich stosunków i pozytywnej współzależności z Rosją, która sama wyzwoliła się spod jarzma komunizmu.

Wreszcie obowiązek myślenia o przyszłości świata: kryzys musi skłaniać nas do intensywnego myślenia, dalekiego od poprawności politycznej. Już najwyższy czas, by Unia Europejska powróciła do własnej geopolityki i odpowiedziała na fundamentalne pytanie, które stawia jej Prezydent Sarkozy: „Jaką rolę chce ona odgrywać w świecie XXI wieku? Czy chce go tworzyć, czy pozostać bierna?”.

Silna Europa, z 500 milionami mieszkańców, z gospodarką zajmującą pierwsze miejsce w świecie, ze swą technologią i rolnictwem, może być – jak to pokazała już w obliczu kryzysu gospodarczego i finansowego lub w ubiegłym roku w Gruzji – podmiotem pierwszoplanowym, który nie musi obawiać się stanąć na równi z wielkimi aktorami jutra: Stanami Zjednoczonymi oczywiście, ale również Chinami, Indiami, Brazylią.