Rudy, Zośka i pocałunki Tuwima

„Kochany Jarosławie! (...) Całuję Cię w rotondę. Jakoś Cię nagle specjalnie kocham." - pisze Tuwim do Iwaszkiewicza.

Publikacja: 01.08.2013 13:48

Anna Kozicka-Kołaczkowska

Anna Kozicka-Kołaczkowska

Foto: archiwum prywatne

Pamiętam tamto lipcowe popołudnie. Jarek nie mógł przełknąć kęsa obiadu. Drażniły go nie tylko perfumy, ale nawet zapach rosołu z pietruszką. Położył się na kanapie, z dala od rodziny biesiadującej na tarasie. Ciocia Luda, jego starsza siostra siedziała przy nim na fotelu i trzymała go za rękę.

- To co, może wybierzemy się na Wyspy Kanaryjskie, braciszku ? – zapytała.

- Pojedziemy... A wiesz, Ludeczko, że Kanary to wyspy psie? – Jarek uśmiechał się przeraźliwie smutno. Umierał na raka mózgu. Był lekarzem i doskonale wiedział, co mu jest. Niebieskie wdzianko, zapomniane na naszym wieszaku, nigdy mu się już nie przydało.

Co za szczęście, że w czasie wojny Luda i Jarek mieszkali w Częstochowie i byli jeszcze małymi, niezbyt patriotycznie uświadomionymi dziećmi. Gdyby, jako postacie już literackie, mieli jeszcze ten niefart, że włożyłabym w usta cioci słowa: - Kochany braciszku! – jakimi lubiła się do niego zwracać - szczęście przydałoby się jeszcze bardziej. Zwłaszcza, gdy ubarwiłabym troszkę ten najprawdziwszy, przysięgam, dialog o Kanarach.

- Wiesz Jareczku, kupię sobie na wyjazd świetny kostium kąpielowy. Dobrze wyglądam w jednoczęściowych strojach...– mogłaby powiedzieć Luda, a wtedy otworzyłoby się pole do badań literackich szerokie, jak salskie stepy ze świata badaczy literatur wschodniosłowiańskich zwanych do niedawna rusycystami. Na skutek takich badań czystych i głębokich wzajemnych uczuć Ludeczki i Jarka rodzina mogłaby się nie podnieść.

Druh Aleksander Kamiński w książce „Kamienie na szaniec" opisywał:

„Stan Rudego był straszny, z trudem rozebrano go i ułożono na łóżku. Całe ciało od pasa do kolan było jakby bardzo silnie opalone i spuchnięte. W wielu miejscach widniały strupy i zakrzepła krew. Nie widać było sińców. Wszystko było rozbite równomiernie.(...) Wielu lekarzy oglądało Rudego. Na wszystkich wygląd skatowanego wywierał wstrząsające wrażenie. Pomogli niewiele. Cóż w tej sytuacji mogli pomóc?(...)Rudy umierał...Ostatnie dwadzieścia cztery godziny męczył się strasznie. Sen przerywały nieustanne paroksyzmy bólu."

Rudy, wyrwany z machiny bandyckiego mordu dzięki akcji przyjaciół, wobec której wyczyny Bonda to przygody misia Colargola, umierał w mieszkaniu Zośki – mózgu akcji Szarych Szeregów. Zośka był chłopcem o filmowej urodzie. Tym gorzej dla niego.

„Gdy zostawali sami z Zośką, sprawiało im przyjemność trzymanie ręki w dłoni przyjaciela"- opisywał druh Aleksander Kamiński ostatnie chwile Rudego. Skąd wiedział, że Rudy z Zośką tak się za ręce trzymali, kiedy nikt nie patrzył? Pisarz zawsze wie nawet to, jaką komuś coś sprawia przyjemność. W przeciwnym razie dziurkowałby bilety w pociągu, naprawiał dyferencjał w cudzym aucie, albo znalazłby sobie jakieś inne pożyteczne zajęcie. Możliwe jednak, że gdy Zośka z dogorywającym Rudym zostawali sami, druh Kamiński przechadzał się obok nich w czapce niewidce. Niewykluczone, że żegnał się, udawał, że wychodzi, głośno tupał, a potem ukrywał się za piecem. Pisarze żyją z podglądania i podsłuchiwania ludzi.

Od opisanych przez druha Kamińskiego wydarzeń mija ponad pół wieku i doczekaliśmy czasu, w którym ludzie przestają rozumieć słowa takie jak: przyjaźń, koleżeństwo, sympatia, lojalność, więź. Zamiast tych wszystkich słów używają wytrychu – relacje. Dobre, złe, nienajlepsze relacje - i tyle. Ludzie zapominają też o słowie: uczucia. Przeżywają za to emocje, a emocjonalność oznacza dla nich coś podejrzanego. Radość, smutek, złość, podniecenie, zdenerwowanie, irytacja, oszołomienie, zawstydzenie, euforia,  strach, obawa – na każdym z tych uczuć i na wielu jeszcze innych widnieje papierowa naklejka zastępcza z nazwą - emocja. Miłość? – gdyby przynajmniej zamieniała się tylko miejscami ze słowem seks. Kocha się już przecież dżinsy, czekoladę albo pizzę „Cztery sery". Współczesny harcerz raczej cisnąłby do rzeki Przemszy, Odry, lub Kaczawy swój najukochańszy smartfon, niż powiedziałby kolegom, że kocha rodziców. On może mieć z rodzicami najwyżej dobre relacje.

W tym stanie rzeczy, na książkę napisaną przed pół wiekiem przez druha Kamińskiego napatoczyła się osoba, doktor jakichś nauk, której ktoś płaci za badania literackie. Literaturoznawstwo słowiańskie to jednak chleb niewdzięczny. Trudno zafascynować społeczeństwo analizą obrazu trojki mknącej bezmiernym stepem w prozie Gogola. „Mistrza i Małgorzatę" cytuje z pamięci co druga egzaltowana panienka, a badanie motywów twórczości Czecha Frantiszka Halasa, czy Serba Ivo Andricia to już kompletna wtopa. No więc, trzymanie się Zośki i Rudego za ręce, ich wspólne mieszkanie, wylegiwanie się Zośki obok skatowanego kolegi i czułe dialogi przedśmiertne spisane z natury przez druha Kamińskiego, mogą być dla każdej, niekoniecznie słowiańskiej literaturoznawczyni, przysłowiowym złotym ziarnem, które trafiło się ślepej kurce, a od tego wszystkiego do złotych jajek jeden krok. Bo, czy może być na świecie bardziej szokujący, cyniczny, barbarzyński kij na tych niesamowitych, inteligentnych, heroicznych, cudownych chłopców z Szarych Szeregów? Lepszy, niż rozgłaszanie, że oni, w Szarych Szeregach z miłości erotycznej ku sobie działali, a nie z jakiegoś patriotyzmu, który faszyzmem zalatuje na kilometr, jak się po latach okazało. Przynajmniej występ artystyczny w tańcu na lodzie w telewizorze za takie badanie literackie się należy, jak psu zupa. I wszystko gra i buczy. Ciemny lud i tak do końca świata wytrwa w przekonaniu, że doktor nauk humanistycznych, to lekarz i spróbuj, ćwoku, z doktorem dyskutować. Kłaniać się i czapkę miąć przed doktorką! Na Halasa Franciszka i Andricia Ivo nie złapie się nawet Telewizja Lubań Śląski, a problem - Orientacja seksualna czy patriotyzm ? – choć wydaje się cokolwiek homofobiczny, w metodologii badań literackich wychodzi atrakcyjny jak ta lala! Nie takich rzeczy o Słowianach można się nauczyć u samego źródła literatur słowiańskich, czyli w Paryżu, gdzie doktorka, jak twierdzi – nauk filologicznych nabyła. Fakt, że o trojce, co mknie, to tam coś im się o uszy obiło, a o Halasie, Haszku, czy nawet zwykłej Konopnickiej Marii nikt tam nie słyszał, nie wspominając o Andriciu, więc jak żyć inaczej?. Otóż, poślizgać się na łyżwach w telewizji - do tego badacz literatury jest stworzony. Tam, na samej szpicy, nawet z Superniani wysportowaną laskę ulepią. Badania literackie są kuul! Szef doktorki także w świetle kamer się wygrzewa. Oświadczenia wydając, swoich pięciu minut doczekał. Tylko patrzeć, jak minister jeszcze coś niecoś dorzuci na badania literackie.

Tymczasem i ja wygrzewam się na stoku mojego ziemskiego raju. Wieki temu spędziłam w tym miejscu piękne lato z „Czarodziejską górą". W oddali sianko grabią, a na moim kocu leży dziś księga listów Tuwima do przyjaciół poetów. Księga ta, iście po parysku, miło perwersją wprost seksualną paruje. Tuwim radzi w jednym liście Iwaszkiewiczowi: „Nie zadawaj się z literatami paryskimi, bo to jednak nie ta klasa ludzi, co my". Ale jakżeby Iwaszkiewicz mógł nie ubóstwiać chłopców, więc jest cudnie. Poeta pisze jeszcze:

- Do Leopolda Staffa :

„Mój najukochańszy! Piszę tych parę słów, spoglądając co chwila na Twoją fotografię", "Co sobie myślę, niech zostanie moją najczulszą tajemnicą", "mojej miłości dla Ciebie" i "żarliwie myślę o Tobie"

- Do Antoniego Słonimskiego :

„Kocham Cię i całuję. Janeczkę jeszcze mocniej. Twój Julek"

- Do Emila Zegadłowicza:

„Lube Moje Zegadło! Dziękuję Ci za czułe słowa", „Niech żyje wolność! Niech Żyje wino! Niech żyje poezja! Niech żyje miłość! Precz z ostrymi zakąskami! Twój do dna bebechów Julian Tuwim"

- Do Ludwika Morstina:

„Kochany Ludwiku! Całuję Cię w serce", „Całuję Cię, gdzie wolisz"

Do Jarosława Iwaszkiewicza:

„Kochany Jarosławie!"."Całuję Cię w rotondę. Jakoś Cię nagle specjalnie kocham. Julek"

„Kochany Jarosławie! Mój pocałunek ani trochę nie pocieszyłby Twego zmęczonego smutkiem serca, ale cóż innego może przyjaciel uczynić w chwili, kiedy słowa stają się puste i niepotrzebne? Ściskam Cię, mój kochany. J."

Na przeciwległym stoku ludziki robią z siana zgrabne kopki, a ja czuję, jak wzbiera we mnie powołanie do badań literackich. Ci dawni poeci tacy emocjonalni jacyś byli, a relacje międzyludzkie, jak widzę, to ważna sprawa w literaturze. Gdyby zbadać choćby takiego Tuwima, to może nawet do „Kropki nad i" udałoby się wkręcić. W najgorszym razie do spisu lektur dla zerówek, albo przynajmniej na promocję odkurzaczy zaproszą. Nie zapominajmy też o ministrze.

Pamiętam tamto lipcowe popołudnie. Jarek nie mógł przełknąć kęsa obiadu. Drażniły go nie tylko perfumy, ale nawet zapach rosołu z pietruszką. Położył się na kanapie, z dala od rodziny biesiadującej na tarasie. Ciocia Luda, jego starsza siostra siedziała przy nim na fotelu i trzymała go za rękę.

- To co, może wybierzemy się na Wyspy Kanaryjskie, braciszku ? – zapytała.

Pozostało 95% artykułu
Opinie polityczno - społeczne
Robert Gwiazdowski: Dlaczego strategiczne mają być TVN i Polsat, a nie Telewizja Republika?
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Opinie polityczno - społeczne
Łukasz Adamski: Donald Trump antyszczepionkowcem? Po raz kolejny igra z ogniem
felietony
Jacek Czaputowicz: Jak trwoga to do Andrzeja Dudy
Opinie polityczno - społeczne
Zuzanna Dąbrowska: Nowy spot PiS o drożyźnie. Kto wygra kampanię prezydencką na odcinku masła?
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Opinie polityczno - społeczne
Artur Bartkiewicz: Sondaże pokazują, że Karol Nawrocki wie, co robi, nosząc lodówkę