Utracona cześć Marka Belki

Marek Belka, niestety, nie powinien dłużej zasiadać za sterami jednej z najważniejszych i najpoważniejszych instytucji w Polsce. „Niestety", gdyż istnieje wiele powodów, by cenić szefa Narodowego Banku Polskiego, zresztą dotychczas całkiem niezłego prezesa tej instytucji. Kompromitacja jest jednak zbyt słabym określeniem na to, co ujawniły nagrania rozmowy Belki z Bartłomiejem Sienkiewiczem i Sławomirem Cytryckim. Oczy ze zdumienia przecierałem nie tylko ja – to nieprawdopodobne, że takie słowa mogły paść z ust szefa NBP. Przyznam się do naiwności: przez chwilę sądziłem, że taśmy opublikowane przez „Wprost" są po prostu nieprawdziwe. Coś takiego zdarzyć się nie mogło. A jednak.

Narażał się na strzał

Nie chodzi tutaj wyłącznie o to, czy Belka złamał bądź chciał złamać zapisy konstytucji. Czy zaczął prowadzić politykę, bynajmniej nie pieniężną, w obszarach, w których prezes NBP nie ma najmniejszego prawa działać. To ważne podstawowe pytania i będą przedmiotem długich dywagacji. Ale Belka powinien odejść tylko z powodu tego, co zaprezentował w restauracji Sowa i Przyjaciele – nieprawdopodobnego poziomu aroganckiej wulgarności, rynsztoka myślowego i pogardy dla Rady Polityki Pieniężnej, której przewodniczy.

Nie ma na to żadnego usprawiedliwienia. Żadnego. Sam Belka zasłania się tym, że ta część rozmowy, w której padają najbardziej drastyczne opinie, miała charakter „prywatny". To argument mało przekonujący – jak rozumiem, panowie „prywatnie" rozmawiali o konieczności odwołania ministra finansów i wsparciu budżetu przez NBP. „Prywatnie" Belka deklarował chęć „zagrania" z RPP. Cóż, to tematy wagi ciężkiej jak na prywatny wątek rozmowy z konstytucyjnym ministrem RP.

Prywatnie to raczej nie było. Część publicystów próbuje zatem bronić całej sytuacji, argumentując, że polityka to nie ciepłe kluseczki i Wersal, lecz zadanie dla twardzieli, którzy zwłaszcza podczas nieoficjalnych negocjacji używają grubego języka. To znów argument średniej jakości. Pomijam już zastanawiający fakt, że przy okazji jakiejkolwiek afery z publikacją taśm z prywatnych spotkań polityków można być pewnym jednego: erupcji wulgarności.

Ale u „Sowy" prezes NBP, używając rynsztokowego języka, zwierzał się z bardzo szerokiego spektrum swoich przemyśleń – od konieczności dymisji ministra finansów po wielkość przyrodzenia jednego z członków Rady Polityki Pieniężnej. Zwierzał się dosyć słabo sobie znanemu ministrowi, w miejscu, co do którego nie można było mieć całkowitego zaufania. Tym samym narażał się na potężny strzał.

Radę Polityki Pieniężnej powinno zainteresować, czy nieświadomie uczestniczyła w handlu stanowiskami i wsparciem dla budżetu, które próbował zorganizować prezes NBP

Jeżeli rozmowa z restauracji nie była jedyną, podczas której prezes NBP w tej konwencji sprzedawał podobne przemyślenia, ten strzał stawał się jeszcze bardziej prawdopodobny. Jeśli nie w postaci podsłuchu, to chociażby niedyskrecji ze strony rozmówcy. Belka zatem oprócz innych grzechów popełnił również grzech zasadniczej nieostrożności. Można zresztą domniemywać, dlaczego rozmowa Belki z Sienkiewiczem ujrzała światło dzienne jako pierwsza. Być może dlatego, że jest najmocniejsza. I to nie tylko z powodu tego, co mówił minister Bartłomiej Sienkiewicz.

Owszem, Marek Belka w oświadczeniu wydanym w niedzielę przez NBP przeprosił wszystkich, którzy mogliby się poczuć dotknięci jego słowami, co jest oczywiście jakąś próbą załagodzenia sytuacji. Pytanie tylko, czy zamyka sprawę.

Powaga banku centralnego

Dosyć charakterystyczne jest to, że Belka w swoich publicznych wypowiedziach po ujawnieniu taśm nie odnosi się do kwestii wulgarnej stylistyki, której używał u „Sowy", i do tych, których potężnie obraził, z prof. Jerzym Hausnerem na czele. Zamiast tego mamy buńczuczne zapowiedzi. W odpowiedzi na pytanie dziennikarza „Gazety Wyborczej":  – Jakie będą pana dalsze działania w najbliższych dniach? – prezes NBP mówi: – Nie mogę tolerować sytuacji, gdy troskę o stan państwa przedstawia się jako zamach stanu.

A więc szef NBP zapowiada, że przejdzie do ofensywy. To oczywiście niezbyt udana PR-owska próba przykrycia sytuacji. Niezbyt udana z bardzo prostego powodu: od soboty siła rażenia Marka Belki uległa zasadniczej zmianie. Nie jest już – pytanie, czy kiedykolwiek jeszcze będzie – powszechnie szanowanym prezesem banku centralnego. Jest człowiekiem, który sam siebie w znacznej mierze skompromitował. Złośliwie można zapytać, jak będzie wyglądał ów brak tolerancji zapowiadany przez Marka Belkę – zasypie adwersarzy wulgaryzmami?

Konsekwencje rozmowy w słynnym saloniku dla VIP-ów mogą być poważne. Nie tylko w szerokim planie politycznym, ale również dla samego Narodowego Banku Polskiego. Olbrzymiej i kluczowej dla państwa instytucji kierowanej przez osobę, która utraciła znaczną część swojego autorytetu. Na szczęście w swoim codziennym funkcjonowaniu NBP jest świetnie naoliwioną maszyną, która widziała już różnych prezesów.