Krzysztof Bondaryk: Brońmy cyberprzestrzeni

Od zarania dziejów suwerenność państwa, czyli rzeczywista niezależność władzy publicznej na określonym terytorium, jest kluczowym atrybutem jego niepodległości. W świetle prawa międzynarodowego każde państwo ma przyznaną suwerenność. Nie oznacza to jednak, że państwo nie może być ograniczone w korzystaniu z tego prawa. W obliczu postępującej cyfryzacji zarówno życia publicznego, jak i prywatnego zauważalny jest wzrost zagrożeń dla suwerenności Polski oraz polskich obywateli wynikający z braku kompleksowego, systemowego rozwiązania dotyczącego ochrony informacji i danych stanowiących własność państwową i prywatną przechowywaną w cyberprzestrzeni RP.

Z tego względu konieczne staje podjęcie w Polsce energicznych kroków w celu uzyskania zdolności do zapewnienia rzeczywistego cyberbezpieczeństwa oraz cyberobrony. Siły Zbrojne RP jako konstytucyjny gwarant niepodległości i nienaruszalności polskich granic (w tym cyberprzestrzeni RP) w sposób naturalny muszą w tym procesie odgrywać rolę wiodącą.

Jednym z istotnych działań mających na celu uzyskanie przez polską armię zdolności do cyberobrony oraz prowadzenia działań w cyberprzestrzeni w resorcie obrony narodowej (RON) było utworzenie w 2008 r. wojskowego Systemu Reagowania na Incydenty Komputerowe. Objął on swym zasięgiem wszystkie jednostki organizacyjne RON i jest stale udoskonalany. Jednocześnie w polskiej armii powstały wyspecjalizowane jednostki odpowiedzialne za cyberbezpieczeństwo oraz cyberobronę.

Zabezpieczanie informacji

Dostrzegając rosnące zagrożenia dla cyberprzestrzeni Polski oraz mając na uwadze określone zasoby kadrowe, finansowe oraz technologiczno-techniczne Sił Zbrojnych RP, minister obrony narodowej zdecydował w 2013 r. o konsolidacji potencjału obronnego dla potrzeb cyberbezpieczeństwa i cyberobrony. Kluczowe dla tego procesu stało się utworzenie Narodowego Centrum Kryptologii (NCK), którego naczelnym zadaniem jest opracowywanie rozwiązań umożliwiających specjalistyczne kryptograficzne zabezpieczanie informacji przetwarzanych w systemach teleinformatycznych eksploatowanych w MON i polskim wojsku.

Jednocześnie scentralizowane zostały struktury realizujące kluczowe zadania w zakresie obrony cybernetycznej (w tym cyberbezpieczeństwa) w resorcie obrony narodowej. W sierpniu br. na ich bazie rozpoczęto formowanie Centrum Operacji Cybernetycznych. Skonsoliduje ono potencjał wojskowy (zasoby, zdolności i kompetencje) przeznaczony do obrony cyberprzestrzeni RP.

Oczywiście przedstawiony potencjał Sił Zbrojnych RP nie może być wykorzystany do obrony cyberprzestrzeni Polski wyłącznie samodzielnie, ale musi być skorelowany ze strukturami funkcjonującymi w innych resortach. Z tego względu, w celu dostosowania systemu cyberbezpieczeństwa w resorcie obrony narodowej do wymagań „Polityki ochrony cyberprzestrzeni RP", minister obrony narodowej wprowadził w czerwcu br. politykę resortu obrony narodowej w zakresie bezpieczeństwa cyberprzestrzeni.

Przedstawiciele MON uczestniczą również aktywnie w pracach Zespołu Zadaniowego ds. Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni RP kierowanego przez ministra administracji i cyfryzacji. Ponadto resort obrony narodowej wspiera prace nad „Doktryną cyberbezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej" prowadzone w Biurze Bezpieczeństwa Narodowego.

Bezcenna suwerenność

Poza opisanymi wyżej zdolnościami do cyberobrony istotnym aspektem zapewnienia suwerenności Polski w narodowej cyberprzestrzeni jest zdolność do ochrony przetwarzanych w niej informacji i danych. Nieuprawniony dostęp do nich – zarówno w sferze wojskowej, jak i cywilnej – może mieć katastrofalne konsekwencje dla bezpieczeństwa narodowego. Obecnie większość instytucji państwowych i prywatnych w Polsce korzysta z rozwiązań zagranicznych. W związku z brakiem konkurencji na rynku polskim są one bardzo drogie. Ponadto użytkownicy nie mają do nich żadnych praw poza eksploatacją. Nie mogą więc zweryfikować ich jakości i bezpieczeństwa.

Skutkiem tego jest potencjalne i rzeczywiste zagrożenie bezpieczeństwa informacji zarówno państwowej (dokumenty oficjalne i nieoficjalne, wersje robocze, opracowania zawierające informacje i dane wrażliwe i in.), jak i prywatnej (m.in. dane osobowe obywateli, zawartość ich korespondencji).

Z powyższych powodów niezwykle istotne staje się posiadanie przez Polskę własnych produktów służących kryptograficznemu zabezpieczeniu informacji i danych. NCK prowadzi we współpracy z polskimi wojskowymi i cywilnymi ośrodkami naukowo-badawczymi oraz przedsiębiorstwami przemysłu kryptograficznego szereg programów naukowo-badawczych i badawczo-rozwojowych, które w perspektywie kilku lat dostarczą rozwiązania dla kryptograficznej ochrony informacji w Polsce, będących wyłączną własnością Skarbu Państwa i spełniających najwyższe światowe wymagania w zakresie jakości i bezpieczeństwa. Ich wdrożenie umożliwi ochronę polskich informacji za pomocą polskiej kryptografii.

Dalsze korzystanie w tym zakresie wyłącznie z rozwiązań zagranicznych skaże Polskę i jej obywateli na funkcjonowanie w stanie pozornego bezpieczeństwa. Będzie jednocześnie oznaczać samorzutną rezygnację przez nasze państwo z jednego z najbardziej znaczących obecnie atrybutów suwerenności.