Nowy pakt na rzecz stabilności i wzrostu w Europie

Komisja Europejska przedstawiła właśnie swoje długo oczekiwane propozycje znaczącej reformy zasad fiskalnych UE. Są one wynikiem szeroko zakrojonej debaty i konsultacji zakończonej w marcu porozumieniem politycznym między ministrami finansów UE w sprawie głównych założeń reformy. Teraz nadszedł czas, by przełożyć to porozumienie polityczne na zmiany prawne we wspólnym systemie zarządzania gospodarczego UE.

Nowe wyzwania

W głęboko zintegrowanym obszarze gospodarczym, jakim jest Unia Europejska, wspólne zasady są niezbędne jako podstawa wzajemnego zaufania. Dotyczy to zwłaszcza 20 krajów, których walutą jest euro. Pakt stabilności i wzrostu UE zapewniał tę podstawę przez ćwierć wieku. Jednak od czasu sporządzenia go pod koniec lat 90. świat bardzo się zmienił. Dziś stoimy w obliczu zupełnie innych wyzwań i priorytetów niż wtedy, gdy pakt był przedmiotem ostatniej poważnej reformy w następstwie globalnego kryzysu finansowego.

Dwa z tych wyzwań są fundamentalne i musimy się nimi zająć jednocześnie. Po pierwsze, nasza gospodarka stoi w obliczu ogromnych potrzeb inwestycyjnych i reformatorskich, by przeprowadzić zieloną i cyfrową transformację, wzmocnić konkurencyjność i zwiększyć naszą odporność, w tym w dziedzinie obronności.

Po drugie, poziom długu publicznego znacznie wzrósł, szczególnie w następstwie pandemii Covid-19. Dlatego potrzebujemy wiarygodnych strategii konsolidacji finansów publicznych, aby zapewnić inwestorów, że dług publiczny jest długofalowo stabilny i ułatwić pozyskiwanie finansowania inwestycji publicznych na rynkach finansowych. Jednocześnie nie powinniśmy odkładać na później finansowania ze środków publicznych wspólnych priorytetów UE do czasu zmniejszenia zadłużenia. Obie te kwestie idą ze sobą w parze: Europa potrzebuje zreformowanych zasad zarówno w celu zapewnienia zdrowych finansów publicznych, jak i wsparcia zrównoważonej, konkurencyjnej i inkluzywnej gospodarki.

Oczywiste jest, że musimy zmniejszyć deficyty budżetowe – zaczynając od stopniowego wycofywania nadzwyczajnych dopłat do energii wprowadzonych w związku z wojną Rosji przeciwko Ukrainie. Jednak doświadczenie pokazuje, że wysokie wskaźniki zadłużenia nie wynikają wyłącznie z braku dyscypliny fiskalnej. Wynikają one również z niskiego wzrostu gospodarczego i braku konkurencyjności.

Silne ożywienie gospodarcze w ostatnich dwóch latach, wspierane przez program NextGenerationEU, wraz z tymczasowym wpływem bardzo wysokiej inflacji, było siłą napędową niedawnego gwałtownego spadku relacji zadłużenia w UE do PKB, która zmalała z rekordowego poziomu 90 proc. w 2020 r. do 84 proc. w 2022. Aby zapewnić dalszy spadek wskaźników zadłużenia, Europa potrzebuje zarówno większej roztropności w kwestiach fiskalnych, jak i bardziej dynamicznej gospodarki.

Dlatego nasze propozycje mają na celu zarówno doprowadzenie do bardziej stopniowego, ale stałego obniżenia poziomów zadłużenia, jak i pobudzenie zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego poprzez inwestycje i reformy. Dzięki nim zasady fiskalne UE staną się prostsze, bardziej przejrzyste i skuteczne. Mają one na celu promowanie większej odpowiedzialności krajowej w oparciu o wspólne zasady UE i wiarygodne plany dostosowania fiskalnego przy jednoczesnym zapewnieniu równego traktowania i uwzględnieniu specyfiki poszczególnych krajów. Wzmacniamy również egzekwowanie przepisów, aby upewnić się, że kraje trzymają się wspólnie uzgodnionych zasad.

Nasze propozycje są wyważonym odbiciem naszych długich dyskusji z rządami krajowymi, Parlamentem Europejskim i zainteresowanymi stronami. Dyskusje te będą kontynuowane w najbliższych miesiącach w ramach procesu legislacyjnego UE.

Finał prac w tym roku

Dla gospodarki europejskiej najważniejsze jest teraz zakończenie prac legislacyjnych do końca roku, co zasygnalizowała Rada UE. Uspokoiłoby to rynki finansowe zwłaszcza teraz, w kontekście zacieśniania polityki pieniężnej. Dałoby to państwom członkowskim UE jasność co do dalszych działań, biorąc pod uwagę również dezaktywację „ogólnej klauzuli korekcyjnej” paktu, która została uruchomiona na początku pandemii i przedłużona do końca tego roku w związku z wojną Rosji przeciwko Ukrainie.

Te zreformowane zasady fiskalne będą skuteczniej wspierać stabilność i wzrost gospodarczy dla dobra obywateli i przedsiębiorstw Europy. Razem pracujmy, by tak się stało.

Valdis Dombrovskis jest wiceprzewodniczącym wykonawczym Komisji Europejskiej, a Paolo Gentiloni europejskim komisarzem ds. gospodarki.