Patrycja Klarecka: Dwa filary pomocy dla firm

Komisja Europejska przedstawiła projekt nowego budżetu Unii Europejskiej na lata 2021-2027. Jaki ocenia pani tę propozycję?

Wiemy już, że Polska pozostanie największym beneficjentem unijnego budżetu, co jeszcze kilka miesięcy temu nie było takie oczywiste. Propozycje Komisji Europejskiej są na razie wstępnym projektem, który będzie dopiero negocjowany na forum unijnym. Premier Mateusz Morawiecki zapowiedział, że zrobi wszystko, by nowy budżet był dla naszego kraju jak najkorzystniejszy. Nowe zasady przydziału środków polityki spójności - przedstawione przez KE - przewidują, że wielkość funduszy będzie nadal powiązana z bogactwem regionów, ale są też kryteria dodatkowe, takie jak bezrobocie wśród ludzi młodych, niski poziom szkolnictwa, zmiany klimatyczne oraz przyjmowanie i integracja migrantów. Z perspektywy PARP, istotne jest, że znaczna część środków z polityki spójności ma być skierowana na innowacje i wsparcie małego biznesu, co pozwoli nam kontynuować nasze programy.

A jak w PARP postępuje podział dotacji dla firm z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój na półmetku realizacji perspektywy 2014-2020?

Proporcjonalnie do upływu czasu tej perspektywy finansowej. Mamy już podpisanych niemal 1 300 umów z przedsiębiorcami na ponad 44 proc. przyznanych PARP pieniędzy. Do końca tego roku chcemy podpisać umowy na ok. 70 proc. środków, którymi dysponujemy.

Ambitny plan. Kolejne 30 proc. w pół roku?

Tak, ale wcześniejsze doświadczenia pokazują, że perspektywa finansowa ma swoją dynamikę i w okresie, w który właśnie wchodzimy, wszystko, także zawieranie umów, zaczyna się kumulować. Pojawiają się nowe projekty, wracają też do nas poprawione wcześniejsze wnioski, co powoduje, że tzw. wskaźnik sukcesu w poszczególnych konkursach poprawia się. Z ubiegłorocznych konkursów mamy już zarekomendowane do wsparcia projekty o wartości ponad 500 mln zł.

I co z umowami na nie?

Właśnie je zawieramy. Średni czas podpisywania umowy to 3-6 miesięcy.

Długo…

Długo, ale nie wynika to z opieszałości PARP. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców na etapie składania i oceny wniosków pracujemy na oświadczeniach. Dopiero firmy, których projekty zostają wybrane do dofinansowania, muszą dostarczyć nam komplet dokumentów na etapie podpisywania umowy, a to zajmuje przedsiębiorcom trochę czasu. Choć chcę podkreślić, że współpracujmy z władzami lokalnymi, aby dotowane inwestycje przebiegały sprawnie.

W ubiegłym roku weszła w życie nowelizacja tzw. ustawy wdrożeniowej, która upraszcza procesy związane z korzystaniem z funduszy unijnych. Liczę, że zwiększy to zainteresowanie przedsiębiorców środkami unijnymi, zwłaszcza firm, które do tej pory nie korzystały ze wsparcia. Właśnie zakończyliśmy ocenę wniosków w ogłoszonym w styczniu tego roku konkursie Internacjonalizacja MŚP w ramach Programu Operacyjnego Polska Wschodnia. Jest to pierwszy konkurs rozstrzygany zgodnie z możliwościami, które daje znowelizowana ustawa wdrożeniowa. Przedsiębiorcy na etapie oceny merytorycznej mogli poprawiać lub uzupełniać wnioski. I większość z nich z tego skorzystała. Dzięki temu aż 75 proc. ocenianych projektów uzyska dofinansowanie. W poprzednich konkursach rekomendowanych było od 20 do 40 proc. ocenianych projektów.

A ile w ogóle firm korzysta z programów unijnych?

Szacunki są różne, ponieważ  przedsiębiorcy korzystają z wielu programów publicznych. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że 4 proc. środków na inwestycje przedsiębiorstw pochodzi ze środków publicznych. Badanie to nie obejmuje mikrofirm. Biorąc pod uwagę, że mikrofirmy mają mniejszy potencjał do pozyskiwania środków, można przyjąć że ok. 5 proc. środków na inwestycje firm pochodzi ze środków publicznych.

Przewiduje pani zmiany w Programie Inteligentny Rozwój?

W ramach drugiej osi POIR, która dotyczy wsparcia otoczenia i potencjału przedsiębiorstw do prowadzenia działalności B+R+I, uruchamiamy w połowie tego roku dwa nowe instrumenty. Pierwszy, z budżetem 70 mln zł, dotyczy rozwoju firmy poprzez wzornictwo. Podobny instrument oferujemy dla firm z makroregionu Polski wschodniej. I widzimy, że zaczyna on przynosić ciekawe efekty. Są branże jak np. meblowa, gdzie innowacje obywają się właśnie w sferze designu. Choć patrzymy na ten temat szeroko, traktując rozwój w oparciu do design jako jedną z form działalności innowacyjnej, bo nie chodzi tu tylko o estetykę, ale również o ergonomię produktu, dobre wykorzystanie surowców czy optymalizację produkcji. Będziemy dofinansowywać cały proces projektowy od analizy potrzeb firmy po prototypowanie i testowanie produktu, a także doradztwo związane z jego komercjalizacją. Co ważne, w ramach tego instrumentu są również pieniądze na inwestycje, dzięki którym przedsiębiorca może sfinansować m.in. maszyny potrzebne do produkcji. Wszystko w ramach jednego wniosku aplikacyjnego, żeby przedsiębiorca mógł we współpracy z raz wybranym profesjonalnym projektantem wypracować jak najlepsze rozwiązanie.

A druga nowość?

To wsparcie dla startupów w ramach programów akceleracyjnych, których koncepcja powstała na bazie doświadczeń naszego pilotażowego programu ScaleUp. Budżet na to działanie to 120 mln zł. To nie będą środki na inwestycje kapitałowe - takimi instrumentami dysponuje PFR Ventures czy NCBiR, ale na dopracowanie rozwiązań przygotowanych przez startupy do potrzeb dużych i średnich firm. Chcemy ukierunkować działania startupów na odbiorców ich technologii, by na jak najbardziej wczesnym etapie mogły zweryfikować biznesową przydatność swojego pomysłu. ScaleUp przyniósł przełom z jednej strony w podejściu do rozwoju startupów, a z drugiej dał impuls korporacjom do poszukiwania innowacji poza swoją organizacją. Nowym instrumentem chcemy wzmocnić te postawy i przyspieszyć rozwój nowych innowacyjnych biznesów.

A jak wygląda zainteresowanie waszymi najważniejszym aktualnie dotacjami pn. Badania na rynek?

Nie jest to instrument przeznaczony na wsparcie prostych projektów inwestycyjnych polegających na modernizacji czy rozbudowie infrastruktury produkcyjnej. To środki na wdrożenie w firmach wyników prac badawczo-rozwojowych. Konkursy cieszą się dużym zainteresowaniem przedsiębiorców. Zwykle złożone wnioski przekraczają dwukrotnie budżet dostępny w danym konkursie. Jednak później sprawa rozbija się o brak innowacji, która powinna być najistotniejszym elementem projektu. Dlatego wskaźnik sukcesu w tym działaniu – rozumiany jako liczba zawartych umów w stosunku do złożonych wniosków – wynosi obecnie 33 proc.

Projektów jest dużo, ale innowacji niewiele?

Pamiętajmy o tym, co mówiłam wcześniej – na rynku jest mnóstwo firm, które nie korzystają z dotacji. Chcemy dotrzeć do tych, które realizują innowacyjne projekty. Dotacje, których udzielamy umożliwią im szybszy rozwój i szybciej będzie widać ich wpływ na gospodarkę.

Z konkursu na konkurs dopasowujemy lepiej ten instrument do realiów polskich firm. Nowością, którą wprowadziliśmy w obecnym konkursie jest możliwość uzyskania dotacji również na wdrożenie zakupionych na rynku wyników prac badawczo-rozwojowych. Liczę, że przyniesie to więcej wartościowych projektów, a jednocześnie udrożni współpracę firm z jednostkami naukowymi, które dysponują wynikami badań.

W tym działaniu dużo energii wkładamy we wsparcie przedsiębiorców w realizacji projektów. Chcemy żeby mieli poczucie, że Agencja jest ich partnerem, że są to nasze wspólne projekty. Pracujemy też nad ciągłym upraszczaniem działań i nad przekonywaniem przedsiębiorców, że warto po dotacje sięgnąć. Przedsiębiorcy wiedzą już, że nie są to łatwe pieniądze. Dwie poprzednie perspektywy UE pokazały im, że można wiele zyskać, ale też trzeba się pilnować. Projekty muszą być zrealizowane zgodnie z zamierzeniami.

A co dzieje się w Programie Operacyjnym Polska Wschodnia, którym też się zajmujecie?

W nim 70 proc. środków mamy już zakontraktowanych. Do końca 2017 r. podpisaliśmy umowy na wszystkie inwestycje drogowe i te związane z transportem miejskim, a to są duże inwestycje.

W „Polsce Wschodniej” ruszają teraz na dobre platformy startowe wsparcia start-upów?

Za nami udany pilotaż. 14 czerwca zamykamy nabór wniosków od operatorów platform startowych w regularnym konkursie, w którym budżet jest pięć razy większy. Jeszcze w tym roku rozpoczną się pierwsze inkubacje, a w kolejnym roku najlepsze startupy będą mogły ubiegać się o wsparcie finansowe bezpośrednio w PARP.

Te granty przypominają mi nieco równie popularne, co i kontrowersyjne e-dotacje z programu „Innowacyjna Gospodarka”. Finalnie start-up może dostać 800 tys. zł, tak jak to było na początku e-dotacji. Nie obawia się Pani nieco rozliczania tych grantów?

Kwota jest podobna, ale to zupełnie inne instrumenty. Celem działania 8.1 było uruchomienie biznesów opartych o świadczenie usług cyfrowych, niekoniecznie innowacyjnych – to nie był program dla startupów. Również w samym mechanizmie wsparcia jest zasadnicza różnica. Otrzymanie dotacji jest poprzedzone inkubacją, w trakcie której eksperci pomagają zweryfikować rynkowy potencjał pomysłu i przygotować model biznesowy i biznes plan. Dopiero tak profesjonalnie przygotowany podmiot może aplikować o dotację. W pilotażu, z 2300 pomysłów biznesowych zgłoszonych do platform, proces ten przeszło 190 firm, a dotacji udzieliliśmy finalnie 102 start-upom. To 5 proc. ogółu wszystkich pomysłodawców. Selekcja jest więc spora. Pojawiły się naprawdę ciekawe pomysły. Komisja Europejska była pod wrażeniem.

Badając wyniki pilotażu Komisja Europejska pochylała się nad pojedynczymi projektami?

Tak, na spotkaniach prezentowaliśmy przykładowe projekty, a naprawdę było z czego wybierać. Niektóre z nich to innowacje na poziomie światowym. Wybrane przez nas startupy oferują bardzo różne produkty czy usługi: od rozwiązań IT na potrzeby różnych branż, gier komputerowych, przez rozwiązania z zakresu automatyki i robotyki, biotechnologii, elektromobilności, po maszyny rolnicze, czy innowacyjne kosmetyki. Widzimy już pierwsze efekty tych projektów, niektórymi poważnie zainteresowali się prywatni inwestorzy, fundusze VC czy aniołowie biznesu. Przykładem może być spółka Cadway, rozwijająca projekt samochodowych nadwozi kompozytowych i aluminiowych. Albo Digi Glass – pomysłodawca i producent szyb, które dzięki sterowaniu zasilaniem zmieniają stopień przeźroczystości. Inny przykład - projekt spółki Prognosis dotyczący wdrożenia innowacyjnego oprogramowania, które służy optymalizacji procesu zakupu oraz zużycia energii elektrycznej, nagrodzony pierwszym miejscem w międzynarodowym konkursie Google.

Polska wschodnia zadziwiła?