Instrumentem, którego potencjał nie jest w pełni wykorzystywany na naszym rynku, jest niewątpliwie stała stopa procentowa CIRR dostępna dla kredytów eksportowych. CIRR, czyli referencyjne stopy oprocentowania rynkowego (ang. Commercial Interest Reference Rates), to oficjalne stopy oprocentowania kredytów, stosowane m.in. przez agencje kredytów eksportowych. Ustalane są dla poszczególnych walut wszystkich uczestników porozumienia OECD w sprawie oficjalnie wspieranych kredytów eksportowych. Stopy CIRR obliczane są w oparciu o państwowe obligacje emitowane w krajowej walucie i prezentowane są z reguły w trzech ujęciach, w zależności od okresu spłaty transakcji: 1) do 5 lat włącznie, 2) od 5 do 8,5 roku, 3) powyżej 8,5 roku. Aktualnie obowiązujące stawki stopy CIRR dla euro (waluta, w której rozliczana jest większość polskiego eksportu) w przypadku transakcji z okresem spłaty do 5 lat włącznie wynoszą 0,48 proc., w przypadku okresu spłaty 5 do 8,5 roku – 0,82 proc., natomiast powyżej 8,5 roku – 1,17 proc. (dane na 11.09.2017 r.). Mówimy tu o podstawie kosztu udzielanego przez bank długoterminowego kredytu z przeznaczaniem na zakup dóbr i usług inwestycyjnych.
Poza atrakcyjnym poziomem stopy, naszym zdaniem i szczególnie dziś, najważniejszą zaletą CIRR jest jej stałość, wszak nie trzeba się obawiać o wzrost stóp krótkoterminowych. Zastosowanie CIRR eliminuje ryzyko stopy procentowej z finansowanego projektu inwestycyjnego. Dzięki stałemu oprocentowaniu łatwiejsze staje się długookresowe planowanie kosztów związanych z daną transakcją. Transakcja oparta na stawce CIRR to również szereg korzyści dla eksportera, wśród których warto wymienić podniesienie atrakcyjności i konkurencyjności ofert eksportowych. Możliwość zaoferowania przez krajowego dostawcę zagranicznemu nabywcy finansowania na warunkach podobnych lub korzystniejszych niż u zagranicznego dostawcy może przesądzić o podpisaniu kontraktu na realizację inwestycji przez polskiego przedsiębiorcę. Trzeba pamiętać, że w warunkach rosnącej rywalizacji na rynkach zagranicznych przy wyborze kontrahenta liczą się nie tylko parametry techniczne samego produktu, ale także warunki finansowania kontraktu. Zauważamy, iż dostępność finansowania staje się coraz częściej warunkiem koniecznym rozpoczęcia rozmów handlowych. Wykorzystywanie stawek CIRR nie tylko umożliwi poszerzenie działalności o nowe rynki, poprzez wzmocnienie pozycji polskich firm, ale także ograniczy poziom zobowiązań finansowych eksportera. Kontrakty wykorzystujące stopy CIRR to również korzyści dla banków. Tak jak w przypadku nabywcy towaru, tak i w przypadku banków jedną z głównych zalet jest eliminacja ryzyka związanego z krótkoterminową stopą procentową.
Jednym z warunków wykorzystania stóp procentowych CIRR jest objęcie transakcji ubezpieczeniem KUKE, zarówno od ryzyka handlowego, jak i politycznego. Dzięki ubezpieczeniu ryzyka związane z transakcją ulegają istotnemu ograniczeniu. Oferowanie transakcji opartych na stawce CIRR może przesądzić o wyborze banku przez przedsiębiorcę chcącego sprzedać swoje towary za granicę.
Wykorzystanie CIRR jest bardzo popularne w krajach anglosaskich, gdzie tradycyjnie panuje przywiązanie do stałego oprocentowania. Doświadczenie KUKE pokazuje, że w Polsce wspomniane transakcje nie są tak rozpowszechnione, jak za granicą. Nie oznacza to jednak, że w ogóle ich nie ma – w ciągu ostatnich lat we współpracy z szeregiem banków krajowych i zagranicznych ubezpieczono i finansowano kilkanaście takich transakcji o wartości ponad miliarda euro.
Zgodnie z prognozami ekonomistów od 2018 r. zacznie się stopniowa podwyżka stóp procentowych. Warto więc już zawczasu zainteresować się stawkami CIRR, ponieważ są bardzo użytecznym instrumentem finansującym działania eksportowe.
Piotr Stolarczyk jest doktorem nauk ekonomicznych, wiceprezesem KUKE SA; Michał Kolasa jest ekonomistą KUKE SA
