Cukrzyca stara się bardziej niż my - zapis debaty

Red. Krzysztof Michalski, Polskie Radio: Ile osób choruje na cukrzycę?

Prof. Jacek Sieradzki, były prezes PTD, były kierownik Katedry Chorób Metabolicznych UJ:

Na zjeździe Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego w San Francisco mówiono o 8 proc. populacji świata. Nie wiem, jakie są statystyki w Polsce, bo nie mamy narodowego programu prewencji i leczenia cukrzycy, a w konsekwencji, jako jeden z nielicznych krajów, także rejestru chorych.

Dlaczego nie mamy takiego rejestru?

Poseł Tomasz Latos, szef sejmowej Komisji Zdrowia:

Władza woli nie wiedzieć, wtedy łatwiej uzasadnić brak nakładów. Gdyby w Polsce rzetelnie policzyć koszty, okazałoby się, że warto leczyć cukrzycę, kompleksowo wdrażając nowoczesne terapie. A my nie tylko nie leczymy, lecz także nie liczymy skutków tego zaniechania – mówię o zwolnieniach czy rentach.

Prof. Władysław Grzeszczak, kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii SUM:

Jeśli cukrzycę od początku leczy się dobrze, utrwala się pamięć metaboliczna, co opóźnia powikłania. Choroba pogarsza jakość życia. Bo co to za jakość, kiedy ktoś nie widzi, ma niewydolność nerek, przebył zawał, stracił nogę. To skraca życie. Zdrowy 50-latek będzie żył jeszcze ?30 lat, ale ten z cukrzycą już tylko 16.

Prof. Leszek Czupryniak, prezes PTD:

Cukrzyca bywa gorsza od chorób nowotworowych, bo z niej nie można być wyleczonym, a z raka tak. Wszystko, co pacjent robi, ma wpływ na jego chorobę, na poziom cukru. Władza nie docenia problemu, bo chorzy na cukrzycę wyglądają jak jowialne osoby z nadwagą. Tylko że nagle taki człowiek umiera. Kilka dni temu jeden z moich pacjentów, taki jowialny 56-latek, przestał brać leki inkretynowe i zmarł nagle we śnie.

Jak ważne jest podejście psychologiczne w życiu z cukrzycą?

Jacek Santorski, grupa firm doradczych Values:

Cukrzyca należy do chorób, których nie widać. Nie tylko z perspektywy lekarza i pacjenta, ale, jak się właśnie dowiedziałem, również z perspektywy władzy. Życie z cukrzycą jest możliwe dzięki wiedzy lekarzy i postępowi medycyny. Jesteśmy z pacjentem przez poszczególne fazy choroby. Najpierw trzeba mu towarzyszyć w przyswojeniu informacji o rozpoznaniu. Potem pojawia się nadzieja, że można korygować przy pomocy sposobu życia i tabletek czas do przejścia na insulinę, co jest kolejnym kryzysem i przewrotem w jego życiu. Aż wreszcie przychodzi faza powikłań, gdzie lekarz znowu musi być z pacjentem. Zmierzyć się z pytaniami: czy ja się nie staram, czy nie przestrzegam zaleceń? A tu się okazuje, że cukrzyca stara się lepiej.

Jak kończy się źle leczona cukrzyca z perspektywy kardiologa?

Prof. Artur Mamcarz, kierownik III Kliniki Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM:

Cukrzyca jest w istocie chorobą układu sercowo-?-naczyniowego, choćby ze względu na ilość czynników ryzyka. Połowa moich pacjentów z nadciśnieniem ma cukrzycę. Osoby dobrze na nią leczone rzadziej i później trafią do kardiologa z ciężkimi powikłaniami. Nawet połowa pacjentów, którzy dziś trafią z powodu ostrego zespołu wieńcowego na stół hemodynamiczny, dowie się tam, że ma cukrzycę. W zasadzie mamy do czynienia z pacjentem kardiodiabetologicznym. Trafia on co prawda do kardiologa, ale głównym jego problemem jest cukrzyca. Pacjent ze źle leczoną cukrzycą i niewydolnością serca ma rokowania gorsze niż z pacjent z rakiem. Kluczem jest właściwe leczenie i zapobieganie.

Zdrowy 50-latek będzie żył jeszcze 30 lat, ale ten z cukrzycą już tylko 16 - Prof. Władysław Grzeszczak, Śląski Uniwersytet Medyczny

Ile osób chorych na cukrzycę zmaga się z retinopatią?

Dr n. med. Jacek Robaszkiewicz, Centrum Okulistyki OKOLAND:

Bywa, że pacjent przychodzi na standardowe badanie okulistyczne, bo słabiej widzi i myśli o okularach. Tymczasem w badaniu dna ocznego widoczne są już zmiany o typie mikroangiopatii, a czasami już retinopatii cukrzycowej, co może w dużej mierze wskazywać na kłopoty diabetologiczne. Najważniejsze, by pacjenci trafiali do nas jak najwcześniej. W przebiegu cukrzycy rozwija się zaćma, a nawet jaskra, która też może prowadzić do ślepoty. U osób czynnych zawodowo retinopatia cukrzycowa jest jedną z częstszych przyczyn utraty możliwości zarobkowania z powodu znacznego pogorszenia bądź utraty widzenia. Ślepota praktyczna, czyli znacznego stopnia osłabienie widzenia centralnego, bądź całkowita dotyczy ponad 30 proc. pacjentów.

Co mogą zrobić lekarze pierwszego kontaktu?

Dr Michał Sutkowski, prezes Warszawskich Lekarzy Rodzinnych (Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce):

Poziom POZ jest w Polsce bardzo różny, nie wszyscy lekarze biorą odpowiedzialność za chorych. Nasz główny problem to brak czasu. Z tego powodu wizytę pacjenta, u którego rozpoznano cukrzycę, z konieczności rozbija się na kilka części, by dokładnie wytłumaczyć choremu, jakie postępowanie wspólnie obierzemy. Osobiście potrzebowałbym minimum półtorej godziny na każdego chorego.

Jacek Santorski:

Mówiliśmy już o kardiodiabetologii, a mnie brakuje jeszcze zdania psychiatry. Depresja u chorych na cukrzycę to wyzwanie. Psychodiabetologia staje się kolejnym ważnym obszarem.

Na kolejnej liście leków refundowanych nadal brak inkretyn. Dlaczego?

Prof. Czupryniak:

Zdrowie nie jest priorytetem dla polityków, a już na pewno nie jest nim cukrzyca. Trudno wytłumaczyć choremu, z czego się wzięła jego choroba wymagająca chodzenia do diabetologa, okulisty, kardiologa, psychiatry. Z perspektywy ministerstwa, które nie ma kontaktu z chorobą, jest to nie do ogarnięcia. Często pada opinia, że chorzy na cukrzycę mają za swoje, bo jedli bez opamiętania, stali się grubi i zachorowali. Myśląc w ten sposób, należałoby przestać leczyć palaczy. Też sami są sobie winni.

Polska jest skansenem diabetologicznym. Od 15 lat nic nowego w systemie refundacyjnym się nie pojawiło poza analogami insulin, a i o nie toczyliśmy nieracjonalne boje. Na Zachodzie lek po pozytywnej decyzji niezależnej agencji jest dostępny dla pacjentów. U nas AOTM dała inkretynom pozytywną rekomendację, ale nic z tego nie wynika. Zarzuca się nam lobbowanie na rzecz przemysłu, a my tylko się upominamy o dostęp do terapii, które mają pozytywną ocenę właściwych instytucji. Za granicą te leki są w sposób przejrzysty refundowane, np. czasowo lub tylko dla niektórych pacjentów, z zastrzeżeniem, że chory musi schudnąć w ciągu roku 3 proc. masy ciała i musi mu się poprawić poziom cukru. W Polsce nie refunduje się ich wcale. Może dlatego, że efekty nakładów zwróciłyby się po dziesięciu latach, a decydentom chodzi o to, żeby rezultaty widać było od razu. Wszyscy obecni tu prezesi PTD: prof. Sieradzki, prof. Grzeszczak i ja, pisaliśmy apele do ministrów, pokazując proste rozwiązania. Tajemnicą poliszynela jest, dlaczego to wszystko się nie dzieje. MZ, realizując otrzymane wytyczne, w większym stopniu kieruje się interesem krajowego przemysłu niż dobrem polskiego pacjenta. To też chwalebne, ale nie może być tak, że chory na cukrzycę może korzystać z optymalnych terapii dopiero i tylko wtedy, gdy jednocześnie będzie to korzystne dla krajowego producenta leków przeciwcukrzycowych.

Prof. Sieradzki:

PTD, wychodząc naprzeciw decydentom, zawęża grupy pacjentów, u których są wskazania do konkretnych nowych leków, do chorych, ?u których bezwzględnie są one konieczne. Ograniczenia dotyczyłyby jednak wtedy wskazań lekarskich, a nie wynikały z bariery finansowej.