Własność nieruchomości: fundacja im. Kościelskich bliżej kamienicy

?Po latach starań przed Fundacją im. Kościelskich otworzyła się droga? do odzyskania kamienicy? na warszawskiej Starówce.

Publikacja: 06.05.2014 09:30

Fundacja im. Kościelskich dzięki testamentowi przejęła roszczenia do kamienicy przy placu Zamkowym w Warszawie

Foto: Fotorzepa, Krzysztof Skłodowski

Danuta Frey

Fundacja, ustanowiona w Genewie na mocy testamentu zmarłej w 1959 r. Moniki Kościelskiej, od przeszło pół wieku przyznaje nagrody młodym polskim twórcom.

Finansowane są głównie z pozostałości po dawnej fortunie Kościelskich, mecenasów sztuki i literatury, którzy w Warszawie mieli m.in. XV-wieczną kamienicę przy placu Zamkowym. Częściowo wypalona podczas powstania warszawskiego i odbudowana w latach 50., obecnie mieści restaurację, a na wyższych piętrach hostel Castle Inn.

Rodzina Kościelskich utraciła ją na mocy dekretu z 1945 r. o gruntach warszawskich. Wniosek Moniki Kościelskiej o przyznanie praw do nieruchomości załatwiono w 1973 r. odmownie, a w 1993 r. wojewoda warszawski potwierdził uwłaszczenie na tej nieruchomości Przedsiębiorstwa Państwowego Pracownie Konserwacji Zabytków. W 2002 r. zostało ono przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa Polskie Pracownie Konserwacji Zabytków SA (dalej: Pracownie).

Tymczasem jeszcze w 2000 r. Fundacja im. Kościelskich wystąpiła o unieważnienie odmownej decyzji dekretowej. Od tej pory w wyniku sporu między fundacją a Pracowniami sprawa po kilka razy przewędrowała przez ministerstwa i sądy.

Wreszcie w 2006 r. minister transportu i budownictwa, a w 2007 r. minister budownictwa stwierdzili nieważność odmownego orzeczenia dekretowego. Kiedy je bowiem wydawano, była właścicielka już od 14 lat nie żyła.

Z kolei w 2008 r. minister infrastruktury unieważnił decyzję uwłaszczeniową wojewody warszawskiego, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę Pracowni. Ale sprawa przybrała nowy obrót.

W 2009 r. Pracownie wystąpiły do ministra infrastruktury o stwierdzenie nieważności prawomocnych już decyzji ministrów transportu i budownictwa oraz budownictwa z 2006 i 2007 r., a odmowę zaskarżyły do WSA w Warszawie.

Zarzuciły, że doszło do rażącego naruszenia przepisów o właściwości, gdyż decyzje wydawał minister, a powinien – wojewoda.

WSA podzielił te argumenty i uchylił zaskarżone decyzje. Skoro grunt, na którym stoi kamienica Kościelskich, należy do Skarbu Państwa, organem odwoławczym w sprawach z art. 7 ust. 2 dekretu warszawskiego jest wojewoda mazowiecki – stwierdził WSA.

Skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego wniosły fundacja oraz minister infrastruktury i rozwoju. W jej wyniku NSA uchylił wyrok WSA i sam oddalił skargę Pracowni. Powołał się m.in. na wyrok Sądu Najwyższego z 1998 r., że właściwość organu do stwierdzenia nieważności decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości należy oceniać według przepisów obowiązujących w dacie wydania tej decyzji. Skoro organem wyższego stopnia dla Prezydium Rady Narodowej m.st. Warszawy, orzekającego w sprawach mienia Skarbu Państwa, był w 1973 r. minister, był to również właściwy organ do wydania decyzji w 2006 i 2007 r. – ustalił NSA.

Wyrok otwiera drogę do rozpoznania wniosku z 1949 r. Moniki Kościelskiej, której następcą prawnym jest fundacja, o przyznanie prawa użytkowania wieczystego gruntu, z czym związana jest własność budynku (I OSK 2361/12).