Samowola budowlana do legalizacji, mniej formalności przy małych obiektach

Łatwiejsza legalizacja samowoli i zgłoszenia zamiast pozwoleń na małe obiekty – tak ma być zliberalizowane prawo budowlane.

Publikacja: 11.06.2025 20:31

Samowola budowlana do legalizacji, mniej formalności przy małych obiektach

Foto: PAP/Jakub Kamiński

Modny ostatnio trend do deregulacji objął także prawo związane z inwestowaniem w nieruchomości, zwłaszcza w procesie budowlanym. Tego dotyczyło wiele propozycji społecznej inicjatywy SprawdzaMY, czyli zespołu Rafała Brzoski. Niektóre z nich zostały ujęte w przyjętym już przez rząd projekcie nowelizacji ustawy – Prawo budowlane i innych ustaw.

Legalizacja samowoli budowlanej po dziesięciu latach

Jeden z tych pomysłów polega na złagodzeniu wymogów legalizacji samowoli budowlanej. Tak określa się budowy, na które nie wydano zezwolenia, nie były zgłoszone albo wybudowano je wbrew sprzeciwowi właściwego organu. Z procedury tej można skorzystać, gdy od zakończenia inwestycji minęło 20 lat.

Według nowych przepisów okres ten miałby być skrócony do dziesięciu lat, ale nie dla wszystkich samowoli. Liberalizacja objęłaby tylko sytuację, w której obiekt wybudowano na podstawie pozwolenia, ale podczas prac pojawiły się istotne odstąpienia od warunków tego pozwolenia. Pomysłodawcy z zespołu Brzoski, a także Ministerstwo Rozwoju argumentują, że obecny, długi okres oznacza kłopoty dla użytkowników np. sklepów, hoteli czy restauracji w ten sposób wybudowanych. Aż do upływu 20 lat nie podejmują żadnych remontów takich obiektów, a to czasem może wręcz zagrażać bezpieczeństwu użytkowników.

Projektowane przepisy wprowadzają też tzw. żółtą kartkę dla inwestora. To sytuacja, w której wspomniane odstąpienia od dokumentacji projektowej zostaną wykryte jeszcze w trakcie budowy. Organ nadzoru budowlanego skieruje w takich przypadkach ostrzeżenie do inwestora bez formalnego wszczynania postępowania administracyjnego. Wyznaczy mu 60-dniowy termin do naprawienia nieprawidłowości, a formalne postępowanie rozpocznie dopiero wtedy, gdy inwestor tego nie dopełni.

Propozycję ułatwień legalizacji samowoli budowlanych chłodno ocenia dr hab. Aleksander Maziarz, profesor Akademii Leona Koźmińskiego. Jego zdaniem część inwestorów może celowo dokonywać istotnych odstępstw wobec braku możliwości zrealizowania określonych robót budowlanych w sposób legalny.

– Do takich zachowań zachęca stosunkowo krótki okres, po którym będzie możliwa legalizacja w postępowaniu uproszczonym. Może być więc to sposób na obejście zgodności z porządkiem planistycznym, ponieważ legalizacja w tym przypadku nie będzie uzależniona od zgodności z planem miejscowym czy decyzją o warunkach zabudowy – uważa ekspert. Zauważa jednak, że mechanizm „żółtej kartki” zasługuje na uznanie. – Jeżeli naruszenia zostaną usunięte, nastąpi niejako legalizacja wykonanych robót budowlanych, bowiem inwestor dobrowolnie doprowadzi je do stanu zgodnego z prawem – uważa prof. Maziarz.

Budowa małych basenów i tarasów bez formalności

Znowelizowana ustawa zlikwiduje też obowiązek uzyskiwania pozwolenia budowlanego dla całego szeregu obiektów. Trzeba będzie jedynie zgłosić ich budowę. Ma to dotyczyć m.in. wolnostojących przydomowych budowli ochronnych o powierzchni użytkowej do 35 mkw. (bez zmiany zewnętrznych ścian i konstrukcji). Zgłoszenie wystarczy także przy budowie wolnostojących budynków użyteczności publicznej o powierzchni użytkowej do 200 mkw., kontenerów telekomunikacyjnych do 35 mkw. powierzchni i 3 m wysokości, a także przydomowych zadaszonych tarasów do 50 mkw. powierzchni zadaszenia. Takie tarasy, jeśli będą miały powierzchnię do 35 mkw., będzie można budować w ogóle bez zgłoszenia.

Nowe przepisy ułatwią w ten sam sposób budowę bezodpływowych zbiorników na wody opadowe lub roztopowe o łącznej pojemności do 15 m sześc. Mniejsze zbiorniki o objętości do 5 m sześ. będzie można budować nawet bez zgłoszenia. 

Zmiany obejmą również budowę basenów i oczek wodnych. Takie obiekty o powierzchni do 50 mkw. będzie można budować bez zgłoszenia, a baseny do 15 mkw. i oczka do 10 mkw. – w rodzinnych ogrodach działkowych.

Większość projektowanych regulacji ma wejść w życie po upływie 14 dni od publikacji w Dzienniku Ustaw.

Modny ostatnio trend do deregulacji objął także prawo związane z inwestowaniem w nieruchomości, zwłaszcza w procesie budowlanym. Tego dotyczyło wiele propozycji społecznej inicjatywy SprawdzaMY, czyli zespołu Rafała Brzoski. Niektóre z nich zostały ujęte w przyjętym już przez rząd projekcie nowelizacji ustawy – Prawo budowlane i innych ustaw.

Legalizacja samowoli budowlanej po dziesięciu latach

Pozostało jeszcze 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Już ponad 1000 wakatów w sądach. KRS wzywa Bodnara
Prawo w Polsce
Co z umową dożywocia, gdy dożywotnik wybierze innego opiekuna? Ważny wyrok SN
Praca, Emerytury i renty
Duże zmiany w wypłatach 800 plus w czerwcu. Od lipca nowy termin
W sądzie i w urzędzie
Sąd Najwyższy zajął stanowisko ws. przeliczenia głosów z II tury
Praca, Emerytury i renty
Ranking najbardziej poważanych zawodów. Adwokat i sędzia zaliczyli spadek