Wielkie oczekiwanie na ruch funduszy

Kiedy to nastąpi? Najwięksi optymiści mówią już o jesieni tego roku. Większość ekspertów jest jednak bardziej powściągliwa, twierdząc, że zastój w finansowaniu nieruchomości przedłuży recesję nawet o kolejny rok.

[srodtytul]Załamanie czy spowolnienie[/srodtytul]

Jak ocenić obecną sytuację na rynku nieruchomości komercyjnych w Polsce? Zdaniem Tomasza Pucha, dyrektora w dziale rynków kapitałowych firmy Jones Lang LaSalle, dziś mamy do czynienia z głębokim kryzysem. – Zwłaszcza że w nieruchomości komercyjne w Polsce od początku 2009 r. zainwestowano jedynie ok. 88 mln euro. Dla porównania, w analogicznym okresie ubiegłego roku inwestorzy wyłożyli blisko dziewięć razy więcej, czyli ponad 743 mln euro – dowodzi Tomasz Puch.

Według Alana Colquhouna, dyrektora zarządzającego firmą DTZ w Polsce oraz Europie Środkowej, najbardziej odpowiednim słowem do opisania obecnej sytuacji na rynku nieruchomości komercyjnych jest „spowolnienie”. – Bo „stagnacja” na rynku inwestycyjnym oraz w kredytowaniu czy finansowaniu inwestycji trwa od końca 2008 roku – uważa Alan Colquhoun.

Z kolei Katarzyna Michnikowska z Cushman & Wakefield podkreśla, że sytuację na rynku w Polsce najlepiej oddaje słowo „wyczekiwanie”. – Wyczekują zarówno inwestorzy, wstrzymując decyzje o zakupach inwestycyjnych, jak i deweloperzy, opóźniając rozpoczęcie projektów, a wreszcie sami najemcy, odwlekając decyzję o najmie powierzchni – wyjaśnia Katarzyna Michnikowska.

O „czasie wyczekiwania” mówią też Christopher Millen i Michał Rokosz z firmy CB Richard Ellis. – Większość inwestorów przyjęła postawę wyczekującą. Wielu z nich chce jednak zachować gotowość do szybkiego powrotu na nasz rynek zaraz po tym, gdy pierwsi inwestorzy, ich konkurenci, dadzą sygnał do zakupów – uważają Millen i Rokosz.

[srodtytul]Zaklinanie jesieni[/srodtytul]

Po czym poznać, że kryzys mija, sytuacja na rynku się poprawia? Zdaniem Alana Colquhouna, moment ożywienia na rynku nieruchomości będzie można poznać po tym, że decyzje o przeprowadzkach do nowych biur będą podejmowane przez najemców znacznie szybciej niż dziś. – Dobrą wiadomością będzie także wzrost zapytań o nową czy dodatkową powierzchnię do wynajmu. A w przypadku rynku inwestycyjnego ważnym barometrem jest ponowne wejście na nasz rynek niemieckich funduszy inwestycyjnych, co jest spodziewane latem lub jesienią 2009 roku – wyjaśnia Colquhoun.

Tomasz Puch podobnie określa objawy ożywienia rynku.

– Poprawę sytuacji będzie można rozpoznać po wznowieniu działalności funduszy inwestycyjnych niskiego ryzyka, których aktywność, w większości przypadków, jest dziś zawieszona – wyjaśnia Puch. Według niego powrót na rynek inwestorzy planują na drugą połowę tego roku, jednak nikt nie potrafi precyzyjnie określić momentu, w którym to nastąpi.

Natomiast Katarzyna Michnikowska za najważniejszy symptom poprawy sytuacji uważa powrót banków do finansowania projektów deweloperskich. – Większy dostęp do pieniądza powinien zaowocować powrotem aktywności inwestorów i deweloperów, co w konsekwencji wpłynie na wzrost obrotów na rynku – uzasadnia.

[wyimek]9 razy mniej wydali inwestorzy na polskie nieruchomości komercyjne w I kw. br. w porównaniu z I kw. 2008 r.[/wyimek]

Christopher Millen i Michał Rokosz przestrzegają jednak przed pochopnym wyciąganiem wniosków o początku końca kryzysu i zwracają uwagę, że jesteśmy uzależnieni od sytuacji na zachodzie Europy.

– Dziś trudno przewidzieć, co się stanie, zwłaszcza jeśli chodzi o przyszły poziom cen nieruchomości komercyjnych. Wiele będzie zależało od rozwoju sytuacji na rynkach Europy Zachodniej – zwracają uwagę eksperci z CB Richard Ellis.

Kiedy więc skończy się kryzys? Zdaniem Joanny Kowalskiej-Szymczak, szefa działu doradztwa inwestycyjnego w DTZ, na pierwsze pozytywne wiadomości z rynku nieruchomości trzeba poczekać przynajmniej do jesieni.

Ostrożniejszy w przewidywaniach jest Tomasz Puch. Według niego zakończenia kryzysu należy się spodziewać najwcześniej w roku 2010. Jednak sytuacja na rynku inwestycji w nieruchomości komercyjne w Polsce nieznacznie ustabilizuje się pod koniec 2009 r. lub w pierwszym kwartale 2010 r.

[ramka]Opinia