Odszkodowanie: Uchwała NSA rozstrzygnie o VAT od wywłaszczenia nieruchomości pod drogę w miastach na prawach powiatu

Na wczorajszym posiedzeniu Naczelny Sąd Administracyjny skierował do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów zagadnienie opodatkowania VAT wywłaszczenia miasta na prawach powiatu na cele budowy dróg publicznych (sygn. akt I FSK 1211/12).

Poważne wątpliwości dotyczą ustalenia, czy wydanie nieruchomości w wyniku decyzji wojewody o ustaleniu lokalizacji drogi jest dostawą towarów i czy w związku z tym określone w tej decyzji odszkodowania podlegają opodatkowaniu VAT.

Miasto nie działa jako władza publiczna...

Sąd postanowił zwrócić się do poszerzonego składu o wydanie uchwały w związku ze sprawą Jastrzębia-Zdroju – miasta na prawach powiatu.

Jastrzębie-Zdrój złożyło do wojewody wniosek o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi wojewódzkiej. Jak później wyjaśniło, obowiązek planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony wszystkich dróg publicznych, z wyjątkiem autostrad i ekspresówek, spoczywa na nim na podstawie ustawy o drogach publicznych.

Miasto na prawach powiatu nie może samo dokonać wywłaszczenia terenów pod drogę wojewódzką, lecz musi w tej sprawie złożyć stosowny wniosek do wojewody, którego decyzja orzeka o przejęciu własności wskazanych w niej nieruchomości przez województwo. Dotyczy to także działek należących do miasta.

Sytuacja miasta na prawach powiatu jest wyjątkowa, bo ma ono obowiązek budowy drogi

Wojewoda ma również obowiązek wydania decyzji przyznających odszkodowania właścicielom przejętych nieruchomości. Zobowiązane do wypłaty środków jest jednak miasto.

Jastrzębie-Zdrój zwróciło się do ministra finansów z wnioskiem o interpretację konsekwencji wywłaszczenia z jego gruntów.

Miasto uznało, że co prawda przeniesienie własności jest odpłatną dostawą towarów (funkcję odpłatności pełni odszkodowanie), zasadniczo opodatkowaną VAT, ale to konkretne zdarzenie wykracza poza zakres opodatkowania.

By transakcja była opodatkowana, oprócz tego, że w rozumieniu ustawy jest dostawą, musi jej dokonać podatnik. Organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy nie uznaje się natomiast za podatników, gdy wykonują nałożone na nie zadania. Jastrzębie-Zdrój twierdziło, że dokonując dostawy nieruchomości, wykonuje zadania wynikające z ustawy o samorządzie powiatowym, tj. dotyczące transportu zbiorowego i dróg publicznych o charakterze ponadgminnym oraz z ustawy o drogach publicznych. Argumentacja ta nie znalazła uznania w oczach katowickiej Izby Skarbowej. Izba wyjaśniła mianowicie, że jako organ działa wojewoda, natomiast miasto jako właściciel, który w zamian za odszkodowanie traci nieruchomość przeznaczoną pod drogę, nie wykonuje żadnych zadań, dla których zostało powołane (nr interpretacji IBPP3/443-22/11/AB).

...ale płaci sobie z własnej kasy

Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. WSA stwierdził, że interpretacja katowickiej Izby jest prawidłowa. Miasto nie występuje jako podmiot prawa publicznego, ale jako właściciel nieruchomości.

– Jego sytuacja jest taka sama jak innych podmiotów, których dotyczyć może decyzja lokalizacyjna – uznał WSA (sygn. III SA/Gl 1284/11).

Ostatecznie sporem zajął się Naczelny Sąd Administracyjny. Merytoryczne rozstrzygnięcie zapadnie jednak dopiero po zajęciu stanowiska przez poszerzony, siedmioosobowy skład NSA.

Sędzia Adam Bącal w ustnym uzasadnieniu postanowienia o przedstawieniu zagadnienia prawnego do rozstrzygnięcia w drodze uchwały tłumaczył, że specyfika sprawy wynika ze szczególnej pozycji miasta na prawach powiatu, na którym spoczywają obowiązki wynikające z ustawy o drogach publicznych.

Zasadniczym zagadnieniem – zdaniem składu orzekającego – jest tutaj fakt, że odszkodowanie za wywłaszczenie, w tym należne miastu, jest wypłacane ze środków miasta na prawach powiatu.

Opinia

Kamil Lewandowski, doradca podatkowy, partner w FL Tax

Rozstrzygnięcie, czy miasto działa tu jako podatnik, wymaga niewątpliwie wielowątkowej analizy. Po odpowiedzi twierdzącej powstaje pytanie, czy nastąpi dostawa towarów w świetle przepisów o VAT. Biorąc pod uwagę, że miasto na prawach powiatu ma obowiązek sfinansowania odszkodowania „własnego" wywłaszczenia oraz finansowania, budowy i zarządzania drogą na wywłaszczanym terenie, należy postawić pytanie, czy w tym przypadku dojdzie do przeniesienia prawa do rozporządzania gruntem jak właściciel. Rozsądzając tę kwestię, NSA zapewne weźmie pod uwagę, że władztwo ekonomiczne nad gruntem pozostaje przy tym samym podmiocie i dlatego trudno mówić o dostawie towarów.

Ubezpieczenia SAD Podatki VAT Orzecznictwo Sądów i Trybunałów Zadania Samorządu Ubezpieczenia i Odszkodowania Wywłaszczenie i Zwrot

Pozostało 90% artykułu