Polaków nie stać na zakup i wynajem. Ceny do regulacji?

Wyniki badania GfK są jak papierek lakmusowy atmosfery na dzisiejszym rynku nieruchomości. Konsumenci miotają się w klinczu, na zakup mieszkania nie dostaną kredytu mimo dobrych zarobków, mieszkania na wynajem znikają jak świeże bułeczki. Jeśli ten kryzys potrwa, to za rok–dwa będzie bardzo brakowało nowych mieszkań, bo w sierpniu deweloperzy rozpoczęli budowę o 63 proc. mniej mieszkań niż przed rokiem. Fundusze inwestycyjne zainteresowały się rynkiem najmu instytucjonalnego. Zdaniem ekspertów, wbrew obawom premiera, hurtowe zakupy mieszkań nie muszą zawyżać cen najmu.

Ceny rosną, chętnych zaczyna brakować

Konsumenci w badaniu nastrojów GfK podzielili się frustracją. 72 proc. uważa, że mieszkania są niedostępne dla zwykłego zjadacza chleba, a 56 proc. widzi potrzebę, by państwo opanowało ceny nieruchomości. To jednak – mówią eksperci – nierealne, bo regulacja cen nieruchomości to utopia, a dwa, że to nie ceny są winne klinczu, lecz brak finansowania.

Problem jest poważny, bo mieszkania drożeją (ostatnio bardzo wolno, ale ceny są już wysokie), a chętnych na nie brakuje. Metr kwadratowy mieszkania kosztował w połowie roku 13,2 tys. w Warszawie, 12,4 tys. w Krakowie, 12,3 tys. w Trójmieście i 11 tys. we Wrocławiu. – Deweloperzy byli zmuszeni do podwyższania cen nieruchomości z powodu presji inflacyjnej, wzrostu kosztów materiałów budowlanych, wzrostu kosztów kredytów oraz energii, paliwa i oddolnych kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, do obsługi budowy – mówi Tomasz Błeszyński, doradca rynku nieruchomości. Spada natomiast zdolność do zakupów konsumentów. – Rosną koszty utrzymania w gospodarstwach domowych, więc ludzie nie mają wolnych środków, by pozwolić sobie na zakup mieszkania ani tym bardziej na otrzymanie kredytu hipotecznego – mówi Błeszyński.

Czytaj więcej

Banki

Najgorszy czas na kredyt? Nie dla wszystkich

Choć obecnie koszt pożyczania jest bardzo wysoki, to inflacja „zjada” wartość pieniądza w jeszcze szybszym tempie. Dla części konsumentów, zwłaszcza tych bardziej zamożnych, może to być argument do zaciągnięcia kredytu właśnie teraz.

Kredyty, nie ceny

Tyle że – mimo skarg konsumentów na zbyt wysokie ceny nieruchomości – to nie o ich koszt chodzi. – Relacja pomiędzy ceną mieszkania na rynku pierwotnym a średnim wynagrodzeniem kształtuje się w tej chwili na poziomie z lat 2012–2013. Możliwość zakupu 0,6–0,7 mkw. za średnią pensję to jak na nasze warunki nie jest bardzo zła relacja. Było już oczywiście lepiej, relacja sięgnęła poziomu 0,9, teraz spadła. Ważniejsze jest pytanie, czy przy średnim wynagrodzeniu jesteśmy w stanie uzyskać kredyt – mówi Katarzyna Kuniewicz, ekspertka rynku mieszkaniowego Otodom.

Problemem jest więc inflacja, ponieważ to walcząc z nią, Rada Polityki Pieniężnej podniosła stopy procentowe, a KNF wydała rekomendację, by banki, oceniając zdolność kredytową konsumentów, do bieżących stóp dodawały 5 proc. I to zablokowało sprzedaż kredytów, a w efekcie ścięło o 63 proc. liczbę rozpoczętych budowanych mieszkań. – Na zatrzymanie sprzedaży kredytów najbardziej wpłynęła nowelizacja rekomendacji S KNF – ocenia Kuniewicz i zastanawia się, czy istnieją jakieś sposoby, by państwo mogło spowodować, by złagodzić te przepisy z poziomu 5 proc. do np. 2 proc. Ekspertka wskazuje na klincz – po wzroście stóp procentowych konsumentów na zakup nie stać, a chcąc zaspokoić potrzebę mieszkaniową na rynku najmu, zderzają się z wysokimi czynszami. I to właśnie jej zdaniem przynosi w efekcie pomysły, by państwo zablokowało ceny. – Ustanowienie limitów ceny mieszkań przy rosnących z różnych powodów kosztach to przepis na wyeliminowanie produkcji w tej części rynku – mówi Kuniewicz.

Czytaj więcej

Nieruchomości mieszkaniowe

Własne M poza zasięgiem. Polacy chcą by rząd uregulował ceny

Mieszkania stały się niedostępne – uważa rekordowa liczba Polaków. Chcą wsparcia rządu i wpływu na ceny.

Jak państwo mogłoby pomóc? Na pewno nie bawiąc się deweloperką, zasób mieszkań zbudowany w ramach programu Mieszkanie+ trudno nazwać sukcesem – powstało jakieś 2 tys. mieszkań. Od lat obserwujemy też niską produkcję mieszkań w ramach spółdzielni mieszkaniowych i wręcz minimalne budownictwo komunalne.

Zdaniem Błeszyńskiego rząd mógłby wrócić do koncepcji równowagi rynku własności i najmu – i uregulować rynek najmu instytucjonalnego, uchwalić ustawę o reitach. – Nie wszyscy przecież muszą być właścicielami mieszkań tylko po to, by w nich mieszkać. Młodzi ludzie chcą być wolni, nie chcą być przywiązani do mieszkania, do danej miejscowości – mówi ekspert.

Eksperci wskazują, że skuteczniejsze są programy, w których rząd przeznaczał pewne środki na wsparcie strony popytowej przy zakupie mieszkania bądź budowie domu. Stąd teraz pomysł powrotu do ulgi budowlanej, postulowanej też przez deweloperów.